QAZAQ GREEN. 2024 жылғы 26 қарашада «Климаттық саясат саласындағы әлеуетті дамыту» (CDCP III) бағдарламасы аясында және «Qazaq Green» ЖЭК қауымдастығының қолдауымен «Энергия жүйесінің сенімділігін қамтамасыз ету және жаңартылатын энергия көздерін (ЖЭК) интеграциялау» тақырыбында вебинар өтті.

Іс-шараның негізгі спикері – доктор Доминик Шлипф, Германияның Баден-Вюртемберг аймағының энергетикалық желілер операторы TransnetBW компаниясының жүйелік баланс департаменті тобының жетекшісі.
«Біз энергия жүйелерінде жаңартылатын энергия көздерінің үлесінің айтарлықтай артып жатқанын байқаймыз. Бұл желілерді басқару мен теңестіруде жаңа тәсілдерді талап етеді», – деп атап өтті доктор Шлипф.

Кездесуде талқыланған тақырыптар:

• энергия жүйесіндегі теңгерімсіздікті басқару;
• энергия тұтынуды басқару (Demand Response) механизмдерін қолдану;
• энергия сақтау жүйелерін енгізу;
• жаңартылатын энергия көздерін интеграциялау кезіндегі энергия жүйесінің тұрақты жұмысын қамтамасыз етуде теңгерімдік резервтердің маңыздылығы.

Іс-шара қазақстандық және халықаралық сарапшылардың тәжірибе алмасуы үшін маңызды алаңға айналды.

Германияның ЖЭК интеграциялау тәжірибесі

Доктор Доминик Шлипф Германияның осы саладағы қазіргі жетістіктері мен қиындықтары туралы бөлісті.
«Біз Германияның оңтүстігіндегі Баден-Вюртемберг аумағына қызмет көрсетеміз, оның ауданы шамамен 35 мың шаршы шақырымды құрайды. Төрт оператордың ішіндегі ең кішкентайымыз болғанымызбен, біздің жұмысымыз энергия жүйесінің сенімділігін қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады», – деді ол.

TransnetBW энергия жүйесі 380 кВ және 220 кВ (электр энергиясын беру) деңгейлерінен бастап 110 кВ, 20 кВ және 400 В (электр энергиясын тарату) деңгейлеріне дейінгі кернеу жүйелерін қамтиды.
«Біз барлық деңгейлерде жаңартылатын энергия көздерінің өсуін бақылаудамыз. Үйлердің шатырларындағы күн панельдері (400 В), шағын жел электр станциялары мен биомасса (20 кВ) жүйенің ажырамас бөлігіне айналуда», – деп түсіндірді Шлипф.

380 және 220 кВ деңгейлерінде энергияның негізгі көзі болып ірі жел электр станциялары табылады, олар оффшорлық конвертерлер арқылы қосылады, ал төменгі кернеу деңгейлерінде күн энергиясы басым.

Еуропалық энергия жүйесін синхрондау

Еуропалық энергетикалық желінің басты артықшылықтарының бірі – оның толық синхрондалуы.
«Мысалы, егер Түркиядағы электр станциясында ақау орын алса, желідегі жиілік төмендейді, және бастапқы басқаруға қатысатын барлық генераторлар жүйені автоматты түрде қолдайды. Бұл біздің желімізді өте тұрақты етеді», – деп атап өтті Шлипф.

Дегенмен, энергияны аймақтар арасында бөлу қиындықтар тудырады.
«Жел электр станцияларының негізгі бөлігі Германияның солтүстігінде шоғырланған, ал энергия тұтыну негізінен оңтүстікте. Біздің міндетіміз – бұл энергияны тиімді түрде жеткізу», – деп қосты сарапшы.

ЖЭК өсімі және инфрақұрылымдық мәселелер

Германияда ай сайын шамамен 800 МВт күн энергиясы орнатылады, бұл жылына шамамен 10 ГВт құрайды.
«Жаңартылатын энергия көздері қарқынды өсіп жатқанына қарамастан, желі инфрақұрылымының дамуы бұл қарқынға ілесе алмайды. Жаңа электр беру желілерін салу айтарлықтай уақыт пен қаржылық шығындарды талап етеді», – деп түсіндірді Шлипф.

Бұл қолданыстағы ресурстарды неғұрлым тиімді пайдалануды қажет етеді. Жазда күн панельдерінен алынған артық энергия су электр аккумуляторлық станцияларына жіберіледі, ал қыста, күн мен жел энергиясының өндірісі азайған кезде, қажеттіліктер көмір мен газ станциялары есебінен қамтамасыз етіледі.
«Біз жаңартылатын энергия көздерінің генерациясының үздіксіз өсуін байқаймыз, бұл жүйені теңестіруде және процестерімізді бейімдеуде жаңа шешімдерді қажет етеді. Еуропалық деңгейде басқа жүйе операторларымен үйлестіру барған сайын маңызды болуда», – деп қорытындылады ол.

Қазақстанда ЖЭК дамытуға қолдау көрсету

Германияның халықаралық ынтымақтастық жөніндегі қоғамының (GIZ) климаттың өзгеруі жөніндегі жобалар жетекшісі Дана Ермоленок Қазақстанда өнеркәсіпті декарбонизациялау және жаңартылатын энергетиканы дамытуға бағдарлама белсенді түрде ықпал ететінін атап өтті.
«Біздің бағдарлама Германияның экономика және климат министрлігінің қолдауымен жүзеге асырылады. Біз жеке сектор мен мемлекет арасындағы диалогты нығайтуға ұмтыламыз, халықаралық тәжірибе мен инновацияларға қол жеткізуге жағдай жасаймыз. Бүгінгі вебинар – осы процестің маңызды бөлігі», – деп атап өтті ол.

Оның айтуынша, жоба аясында зерттеулер, Германияға сапарлар және электр желілерінің операторлары мен халықаралық сарапшылардың қатысуымен іс-шаралар ұйымдастырылған.
«TransnetBW компаниясына тәжірибесімен бөлісуге дайын болғаны үшін өте ризамыз. Бұл Қазақстанға өз энергия жүйелерін жаңа сын-қатерлерге бейімдеуге елеулі көмек көрсетеді», – деп қорытындылады Дана Ермоленок.

Вебинар жаңартылатын энергия көздерін табысты интеграциялау үшін халықаралық ынтымақтастықтың маңыздылығын ерекше атап өтті. Германияның тәжірибесі мен Қазақстанның бастамаларының үйлесімі экологиялық таза және тұрақты энергетикаға көшу үшін жаңа мүмкіндіктер ашады.