QAZAQ GREEN. BloombergNEF (BNEF) зерттеу компаниясының жаңа есебіне сәйкес, 2022 жылы төмен көміртекті энергетикаға көшуге салынған жаһандық инвестиция 1,1 триллион долларды құрады - бұл жаңа рекорд әрі өткен жылмен салыстырғанда айтарлықтай жеделдеу, өйткені энергетикалық дағдарыс пен саяси шаралар таза энергия технологияларын жеделдетіп енгізуге ықпал етті. Төмен көміртекті технологияларға салынған инвестициялар алғаш рет қазба отындарын жеткізуді қолдауға бағытталған капиталмен тепе-тең көлемге жетті.

Energy Transition Investment Trends есебі - бұл кәсіпорындар, қаржы институттары, үкіметтер және түпкі тұтынушылар төмен көміртекті энергетикаға көшу үшін қанша қаражат бөліп жатқаны туралы BNEF-тің жыл сайынғы есебі.

Есепте қамтылған әрбір дерлік сектор 2022 жылы жаңартылатын энергия, энергияны сақтау, электрлендірілген көлік, электрлендірілген жылу, көміртекті тұту және сақтау (CCS), сутегі және тұрақты материалдарды қоса алғанда, салынған инвестициялардың жаңа рекордтық деңгейіне жетті. Тек ядролық энергетикаға салынған инвестициялар рекорд орнатпай, жалпы бұрынғы деңгейінде қалды.

Жел, күн, биоотын және басқа да жаңартылатын энергия көздерін қамтитын жаңартылатын энергетика салынған инвестиция көлемі бойынша ең ірі сектор болып қала берді, 2022 жылы оған бөлінген 495 $495 млрд жаңа рекордқа қол жеткізді, бұл өткен жылмен салыстырғанда 17%-ға артық. Дегенмен, электромобильдер мен онымен байланысты инфрақұрылымға шығындарды қамтитын электрлендірілген көлік жаңартылатын энергия көздерін басып озуға жақындады: 2022 жылы бұл мақсаттарға 466 млрд доллар жұмсалады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 54%-ға артық.

Сутегі - жеке сектор тарапынан зор қызығушылыққа және артып келе жатқан саяси қолдауға қарамастан, 2022 жылы бар болғаны 1,1 млрд доллар (жалпы көлемнен 0,1%) көлемінде ең аз қаржылық міндеттеме алған сектор. Дегенмен, сутегі секторы ең жылдам дамып келе жатқан сала, оған салынған инвестиция көлемі өткен жылмен салыстырғанда үш еседен астам өсті.

BNEF деректері Қытайдың энергетикалық көшуге инвестиция тарту бойынша жетекші ел болғанын көрсетеді, оның үлесі 546 миллиард долларды немесе жалпы әлемдік көлемнің жартысына жуығын құрады. АҚШ, егер ЕО бір блок ретінде қарастырылса, екінші орында болар еді - 180 млрд доллар. Германия өзінің үшінші орнын сақтап қалды, Ұлыбритания бір орынға түсіп, бесінші орынға шықты, ал Франция төртінші орынға көтерілді.

Көшу кезеңдегі инвестициялар алғаш рет қазба отындарымен теңдестірілді; нөлдік деңгейге жету үшін өсу қарқынын арттыру қажет.

BNEF есебінде сонымен қатар барлау мен өндіруді, орташа және төмен қайта өңдеуді, сондай-ақ қазба электр энергиясын үздіксіз өндіруді қоса алғанда, қазба отынына салынған жаһандық инвестицияларға төмен баға берілген. Салыстыру мақсатында тәуелсіз түрде алынған бұл көрсеткіш 2022 жылы $1,1 трлн деп бағаланады - бұл энергетикалық көшуге салынған инвестицияның жалпы көлемімен бірдей көрсеткіш. Бұл энергетикалық көшуге салынған жаһандық инвестициялар көлемі қазба отынына салынған инвестициялар көлемімен бірінші рет теңестірілген жағдай болды және бұл өткен жылғы энергетикалық дағдарыстан туындаған қазба отынына салынған инвестициялардың өсуіне қарамастан, орын алуда.

«Біздің нәтижелеріміз энергетикалық дағдарыстың таза энергияны енгізуге қалай әсер ететіні туралы пікірталасқа нүкте қояды. Энергетикалық көшуге салынған инвестициялар көлемі баяулаудың орнына, жаңа рекордқа жетті, өйткені елдер мен кәсіпорындар көшу жоспарларын орындауды жалғастыруда. Таза энергия технологияларына салынған инвестициялар қазба отынына салынған инвестицияларды басып озудың алдында тұр және баяулайтын түрі жоқ. Бұл инвестициялар қысқа мерзімді перспективада жұмыс орындарын құруға ықпал етеді және энергетикалық қауіпсіздіктің орта мерзімді міндеттерін шешуге көмектеседі. Бірақ ұзақ мерзімді перспективада нөлдік деңгейге қол жеткізу үшін бұдан көбірек инвестиция қажет», - деді BloombergNEF жаһандық талдау бөлімінің басшысы Альберт Чунг.

2022 жылғы әсерлі нәтижелерге қарамастан, төмен көміртекті технологияларға салынған жаһандық инвестициялар көлемі климаттың өзгеруіне қарсы тұру үшін тым жеткіліксіз болып қалып отыр. BNEF бағалауы бойынша, әлем 2050 жылға қарай CO2 шығарындыларының «таза нөлдік» траекториясына шығуы үшін мұндай инвестициялар көлемін бірден үш есеге көбейту керек. Электр желілеріне салынған қосымша $274 млрд қоса алғанда, энергетикалық көшуге салынған инвестициялар 2022 жылы $1,38 трлн-ға жетті. Салыстыру үшін, BNEF сценарийі бойынша нөлдік деңгейге жету үшін әлем осы онжылдықтың соңына дейін жылына орта есеппен среднем $4,55 трлн инвестиция салуы керек.

Климаттық технологияларды корпоративтік қаржыландырудың төмендеуі

Сондай-ақ, есепте 2022 жылы климаттық технологияларды корпоративтік қаржыландыру көлемі 119 млрд АҚШ долларын құрағаны айтылған. Жоғарыда келтірілген 1,1 триллион АҚШ доллары санатына кірмеген инвестициялардың бұл санаты климаттық технологиялар саласындағы компаниялар жария нарықтардан немесе жеке инвесторлардан тартқан жаңа акционерлік қаржыландыруды сипаттайды. Бұл көрсеткіш бір жыл бұрынғыға қарағанда 29%-ға аз, бұл толығымен әлемдік қор нарықтары үшін күрделі жылы акцияларды жария орналастыру көлемінің төмендеуіне байланысты. Осы күйзелістерге қарамастан, венчурлық және жекеменшік капиталды қаржыландыру көлемі жоғары деңгейде қалып, бір жылда 3%-ға өсті.

Жеткізу тізбегі мен өндіріске салынған инвестиция 79 млрд долларға дейін өсті, Қытай басым

BNEF сонымен қатар таза энергия зауыттарына салынған инвестициялар (таза энергия технологияларына арналған өндірістік қуаттарға инвестициялар) 2021 жылғы $52,6 млрд-пен салыстырғанда 2022 жылы $78,7 млрд-қа дейін өскенін хабарлайды. Бұл көлемдегі ең үлкен үлес батареялар мен ілеспе құрауыштарды өндіруге салынған инвестициялар болды - $45,4 млрд, ал күн батареяларын өндіруге - $23,9 млрд. Басқа елдердің таза энергия саласындағы жаһандық мүмкіндіктердің көп бөлігін иемденуге бағытталған күш-жігеріне қарамастан. Қытайға 2022 жылы өңдеуші өнеркәсіпке салынған инвестициялардың 91%-ы тиесілі.

BNEF бағалауынша, 2023-2026 жылдар аралығында Net Zero сценарийіне қол жеткізу үшін таза энергия технологиясын өндіруге салынған инвестиция жылына орта есеппен 35 млрд долларды құрауы керек. «Таза энергия технологияларына арналған өндірістік қуаттар нөлдік деңгейге жету жолындағы негізгі кедергі болуы екіталай. Алайда, жеткізу тізбегін әртараптандыру тұрғысынан алғанда, жағдай көп өзгерген жоқ. Қытай өзінің экологиялық таза энергия жеткізу тізбегін дамытуға көп қаражат салуда және басқа аймақтар нарықтың айтарлықтай үлесін қамти ала ма, жоқ па, әлі белгісіз», - деді BNEF сауда және жеткізу тізбегі бойынша зерттеу жетекшісі Антуан Вагнер-Джонс.