QAZAQ GREEN. Қазақстанда энергия жүйесінде ЖЭК-ті дамытуға алғашқы қадам 2009 жылы «Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы» Заң қабылданған кезде жасалды. Бұл елдегі ЖЭК дамуын ынталандыратын негізгі құжатқа айналды. 15 жыл ішінде заң осы саланы дамытуға деген көзқарастың эволюциясын көрсететін көптеген өзгерістерге ұшырады.

2011-2013 жылдары заңға негізгі өзгерістер енгізілді, тіркелген тарифтер және ЖЭК бірыңғай сатып алушы ұғымдары енгізілді (KEGOC құрылымында ЖЭК қолдау жөніндегі қаржы-есеп айырысу орталығы (ҚЕАО)). ЖЭК-ке инвестицияларды ынталандыру тетіктері іске қосылады, «Жасыл экономикаға» көшу жөніндегі тұжырымдама қабылданады.

2014 жылы Қазақстан жел, күн, гидро-, биогаз энергиясына белгіленген тарифтерді енгізу арқылы ЖЭК-ті ұзақ мерзімді қолдауға маңызды қадам жасады. Бұл тетікті мемлекет ЖЭК жобаларының инвесторларына 15 жыл мерзімге электр энергиясын сатып алуға жасалған келісімшарттар шеңберінде бере бастады.

2018 жылы Қазақстанда ЖЭК артықшылықтары туралы халықтың хабардарлығын арттыру және оларды пайдалануды ынталандыру үшін «жаңартылатын энергия жылы» жарияланды.

2021 жылы Қазақстан Президенті өршіл міндет қойды: 2030 жылға қарай ЖЭК елдің жалпы энергия теңгерімінде 15% құрауы тиіс. Қазақстан қолайлы климаттық жағдайлардың, бай жер және су ресурстарының, сондай-ақ энергияға өсіп келе жатқан сұраныстың арқасында ЖЭК дамыту үшін айтарлықтай әлеуетке ие.

2024 жылы ЖЭК туралы заңға жаңа ұғым енгізілді: «жаңартылатын энергия көздерін пайдалану жөніндегі шағын масштабты объект» (200 кВт дейін). Мұндай нысандардың иелері энергияны өздері үшін пайдалануға және артық заттарды сатуға құқылы. Заң сонымен қатар бюджет есебінен электр желілерін салуды, қайта құруды және жаңғыртуды кредиттеуді көздейді.

15 жыл ішінде «ЖЭК пайдалануды қолдау туралы» Заң саланы ынталандырудың алғашқы қадамдарынан бастап көміртегі бейтараптығына қол жеткізудің кешенді стратегиясына дейін айтарлықтай жолдан өтті. Қазақстан елдің тұрақты болашағын қамтамасыз етудегі рөлін түсіне отырып, ЖЭК-ті дамытуға берік бейілділігін көрсетеді.

Негізгі жетістіктер:

•             Тіркелген тарифтер мен ЖЭК бірыңғай сатып алушы жүйесі енгізілді.

•             «Жасыл экономикаға» көшу тұжырымдамасы қабылданды.

•             Қазақстан Париж келісімін ратификациялады.

•             «Жаңартылатын энергия жылы» жарияланды.

•             Энергия теңгерімінде ЖЭК үлесін 2030 жылға қарай 15%-ға дейін жеткізу міндеті қойылды.

•             Көміртегі бейтараптығына қол жеткізудің 2060 жылға дейін стратегиясы бекітілді.

•             «Шағын көлемді ЖЭК объектісі» ұғымы және олардың дамуын қолдау шаралары енгізілді.

•             Электр желілерін салуға, қайта құруға және жаңғыртуға кредит беру көзделді