QAZAQ GREEN.  Жаңартылатын энергияға жаһандық көшу қарқын алған сайын, ауа-райы мен климат деректері электр желілерінің сенімділігі мен электрмен жабдықтауды тиімді жоспарлауды қамтамасыз ету үшін өте маңызды болып отыр, делінген жетекші халықаралық ұйымдардың жаңа есебінде.

Дүниежүзілік метеорологиялық ұйым (ДМҰ), Халықаралық жаңартылатын энергия агенттігі (IRENA) және Copernicus климаттың өзгеруі қызметі (C3S) «2023 жылғы шолу: Климаттық әлеует, ресурстар және әлемдегі жаңартылатын энергия көздеріне сұраныс» есебін жариялады. Ол жаһандық мақсаттарға жету үшін климатқа негізделген энергетикалық шешімдердің, соның ішінде 2030 жылға қарай жаңартылатын энергия қуатын үш есе арттыру және энергия тиімділігін екі есе арттырудың негізгі рөлін атап көрсетеді.

Жаңартылатын энергия көздеріне климаттың әсері

Баяндамада климаттың табиғи өзгергіштігі электр энергиясын өндіруге айтарлықтай әсер ететіндігі атап өтілді:

* Күн энергетикасы: құрғақ кезеңдер фотоэлектрлік қондырғылардың тиімділігіне әсер етеді.

* Жел энергетикасы: Ла Нинья мен Эль-Ниньо арасындағы тербелістер желдің табиғатын өзгертеді, бұл энергия өндіруге әсер етеді.

* Гидроэнергетика: жауын-шашынның ауытқуы су қоймаларының деңгейіне және өндірілетін электр энергиясының көлеміне әсер етеді.

«Энергкатиканы жоспарлау кезінде климаттық деректерді пайдалану электр энергиясын өндірудің сенімділігін арттыруға, сұраныстың маусымдық шыңдарын болжауға және инфрақұрылымның тұрақтылығын арттыруға мүмкіндік береді», - деп мәлімдеді бірлескен алғысөзде ДМҰ Бас хатшысы Селесте Сауло, IRENA бас директоры Франческо Камера және C3S директоры Карло Буонтемпо.

Рекордты жыл және негізгі қорытындылар

2023 жылы Ла Ниньядан Эль-Ниньоға ауысу негізгі климаттық параметрлерге әсер етті: желдің жылдамдығы, күн радиациясы, жауын-шашын және температура. Бұл рекорд 2024 жылы қайтадан жаңартылғанға дейін жыл ең жылы болды.

Есептің негізгі қорытындылары:

* Оңтүстік Америкада күн генерациясы 3,9%-ға өсті, бұл 3,5 ТВт·сағ қосымша электр энергиясын қамтамасыз етті.

* Шығыс Азияда желмен электр энергиясын өндіру 4,1%-ға өсті, бұл 45 ТВт·сағ-қа тең, оның 95%-ы Қытайда өндірілген.

* Маусымдық климаттық болжамдар сұраныс пен ұсыныстың ауытқуын болжаудың және электр желілерінің тұрақтылығын арттырудың негізгі құралы ретінде танылады.

Жаңартылатын энергияның болашағы

Баяндамада 2030 жылға арналған мақсаттарға жету үшін энергия көздерін әртараптандыру қажет: жел, күн, гидроэнергетиканың үйлесімі, сондай-ақ геотермалдық энергия мен сақтау технологияларын дамыту. Өңірлік ынтымақтастық және жергілікті шешімдер сұраныс пен ұсынысты теңестіруге, трансшекаралық энергия ағындарын оңтайландыруға және инфрақұрылымның тұрақтылығын арттыруға көмектеседі.

Баяндама авторлары сонымен қатар қазіргі заманғы энергетикалық жүйелердің икемділігін ескеретін жаңа нарықтық тетіктерді құруды ұсынады.

Жаңартылатын энергияның бай ресурстарына қарамастан, Африка әлемдегі орнатылған ЖЭК қуатының тек 2%-ын құрайды. Баяндамада климаттық деректер мен ресурстық әлеуетті интеграциялау тұрақты дамуға, индустрияландыруды қолдауға және континенттегі электр энергиясына қолжетімділікті кеңейтуге ықпал етуі мүмкін екендігі атап көрсетілген.

2050 жылға қарай қуаттың өсуі

1,5°C климаттық мақсатына жету үшін ЖЭК қуатын едәуір арттыру қажет:

* Жел энергетикасы: 2023 жылы 1000 ГВт-тан 2030 жылға қарай 3000 ГВт-қа дейін және 2050 жылға қарай 8000 ГВт-қа дейін.

* Күн энергетикасы: 2023 жылы 1 420 ГВт-тан 2030 жылға қарай 5 400 ГВт-қа дейін және 2050 жылға қарай 18 000 ГВт-қа дейін.

* Гидроэнергетика: 2023 жылы 1 410 ГВт-тан 2030 жылға қарай 1 500 ГВт-қа дейін және 2050 жылға қарай 2 500 ГВт-қа дейін.

Бұл болжамдар 2023 жылы COP28-де қабылданған БАӘ бәтуасына сәйкес келеді, ол 2030 жылға қарай ЖЭК қуатын үш есе арттыру қажеттілігін растады.

Бұған қоса, IRENA деректері бойынша, күн энергиясының құны 2010 және 2023 жылдар аралығында 90%-ға, ал жел энергиясы 68%-ға төмендеді.

Баяндаманың толық мәтіні 12-13 наурызда Барбадоста өтетін «Баршаға арналған тұрақты энергетика» жаһандық форумы қарсаңында жарияланды.