Дастан Абдулгафаров «ҚазМұнайГаз» ҰК» АҚ Басқарма Төрағасының стратегия, инвестициялар және бизнесті дамыту жөніндегі орынбасары

Бүгінде әлемдік қауымдастық климаттың өзгеруіне қарсы күрес саласында белсенді күш салуда. Париж келісімін қолдау үшін елдер мен корпорациялар парниктік газдардың шығарындыларын әр түрлі өршілдікпен азайту бойынша мақсаттар қойып отыр, жаһандық, өңірлік және ұлттық деңгейлерде көміртекті реттеу күшейтілуде.

Біздіңеліміз де климаттық күн тәртібінен тыс қалған жоқ. Республика Президент! Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстанның2060 жылға қарай көміртекті бейтараптығына қол жеткізу ниеті туралы бірнеше рет мәлімдеген болатын.

Елдік мақсаттарға «ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы да қолдау көрсетті. Ұйым Қазақстанда бірінші болып 2022-2031 жылдарға арналған Төмен көміртекті даму бағдарламасын (бұдан әрі ТКДБ) бекітті. Бағдарламаның негізгі мақсаты компанияның климаттық амбицияларын айқындау, қолда бар әлеуетті талдау, дамудың негізгі бағыттарын анықтау және дайындық деңгейін арттыру арқылы көміртегі ізін азайту саласындағы негізгі тәсілдер мен шараларды жүйелеу болып табылады.

Климаттық күн тәртібінің маңыздылығын ескере отырып, компания көмірқышқыл газының шығарындыларын 2031 жылға қарай 2019 жылғы шығарындылар деңгейінен 15%-ға немесе СО2 1,6 млн. тоннаға дейін қысқартуға ниетті. Бұл көрсеткішке энергия тиімділік іс-шаралары жәнеЖЭК жобаларын іске асыру есебінен қол жеткізу жоспарлануда.

Бұл мақсаттар Климаттың өзгеруі жөніндегі Париж келісімі шеңберіндегі жалпы елдік мақсаттармен байланысты. Бұл ретте 2019 жыл негізгі, ҚМГ компаниялар тобының үлгілік операциялық қызметіне барынша жақындатылған жыл ретінде айқындалды.

2019 жылы «ҚазМұнайГаз» компаниялар тобының тікелей шығарындылары шамамен 7,4 млн. тоннаны, ал жанама шығарындылары -3,3 млн. тоннаны құрағанын атап өту қажет.

«Бізөз қызметімізді қалыпты, теңдестірілген және дәйекті көміртексіздендіруге шоғырландыруға ниеттіміз. Компанияның ТКДБ көміртегі ізін төмендетудің ағымдағы мүмкіндіктерін, оның ішінде энергия тиімділігін арттыру жәнежаңартылатын энергетиканы пайдалану арқылы, сондай-ақ көміртексіздендіру үшін қосымша қызмет бағыттарын қамтиды.Бұл СО2-ні тұту, сақтау және кәдеге жарату, орман көміртегі жобаларын іске асыру және сутегі өндірісіне байланысты жобалар», -  деп атап өтті «ҚазМұнайГаз» компаниясының Басқарма Төрағасының стратегия, инвестициялар және бизнесті дамыту жөніндегі орынбасары Д. Абдулгафаров.

ҚМГ өндірісінің энергия сыйымдылығы мен көміртегі сыйымдылығы бойынша көрсеткіштерін төмендетудің негізгі факторы мүнайды өндіру кезінде де, тасымалдау және өңдеу кезінде де компанияның өндірістік циклінің барлық кезеңдерінде энергия тиімділігін арттыружәне ресурстарды үнемдеу болып табылады. Енді «ҚазМұнайГаз» компаниясының әрбір кәсіпорны ТКДБ аясында осы бағыт бойынша өз жоспарларын әзірлеуге міндетті.

«ҚазМұнайГаз» компаниясы жаңартылатын энергия көздерін пайдалануға көміртегі офсеттерін пайдалану және СО2-ні төмендету мүмкіндігі тұрғысынан елеулі назараударады. Компания ЖЭК-ке байланысты бірнеше бағытты пысықтауда.

БІрІншіден, жел және күн электр станцияларының жобаларын іске асыру мүмкіндігі зерттелуде. Бұл тәсіл басқа әлемдік мүнай-газ компанияларынын, мысалы бойынша ЖЭК саласындағы құзыреттерді пысықтауға мүмкіндік береді, сондай-ақ кәсіпорын активтерінің энергетикалық тәуелсіздігін арттырады.

Екіншіден, «ҚазМүнайГаз»ЖЭК объектілерінің иелерімен «жасыл» энергия сатып алуға тікелей келісім-шарттар жасасу мәселесін пысықтауда. Компания ірі әлеуетті инвесторлармен оффтейк келісім-шарт жасай отырып, «жасыл» ЖЭК энергиясын тұтынушы бола алады. Бұл тәсіл күрделі құрылысқа елеулі инвестициялар тартпай, дәстүрлі электр тұтынуды ЖЭК-ке ішінара ауыстыруды жүзеге асыруға мүмкіндік береді, осылайша көміртегі ізін азайтады.

Үшінші бағыт ҚМГ компаниялар тобының объектілерінде ЖЭК шағын көлемді бөлінген және дербес генерациясын салу коммуналдық-тұрмыстық шаруашылық секторында және өндірістік процестерде (өндіру/тасымалдау кезінде мұнайды алдын ала қыздыру, жарықтандыру, ыстық сумен жабдықтау және басқалары) ЖЭК технологияларын қолдануға мүмкіндік береді.

«КазМунайГаза» компаниясының көміртексіздендіру саласындағы ниетінің маңыздылығы туралы серіктестермен бірқатар меморандумдарға қол қою даәйгілейді.

Атап айтқанда, Еni компаниясымен ЖЭК-тен электрэнергиясын өндіру және өткізу үшін энергетикалық көшу жобаларын әзірлеу бойынша ынтымақтасуға уағдаласты, сондай-ақ биоотын өндірісі үшін ауыл шаруашылығында және сутегі энергетикасы саласында жобаларды Іске асыру перспективалары зерделенуде.

Total Energies компаниясымен, «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ» АҚ және Энергетика министрлігімен бірлесіп, энергия жинақтау жүйелерін пайдалана отырып, 1 ГВт ЖЭК ірі ауқымды жобасын іске асыруға қатысуға уағдаласты.

Орта-ұзақ мерзімді перспективаға арналған қосымша көміртексіздендіру шаралары саласында компания «Шелл Қазақстан Б.В.» компаниясымен бірлесіп көміртекті тұту, кәдеге жарату және сақтау жөніндегі пилоттық жобаны (CCUS) іске асыру мүмкіндігін зерделеуде. Бүл технологияның маңыздылығы оның бүкіл энергетикалық жүйеде шығарындыларды азайту қабілетінде жатыр.

Бүгінгі таңда әлемде сутегі өндірісі де қарқынды дамып келеді. Мұнай-газ секторы ның көшбасшылары сутегіні өздерінің басым ықпалын кеңейту мүмкіндігі ретінде қарастырады. «ҚазМұнайГаз» сондай-ақ ұзақ мерзімді перспективада сутегі өндірісі бойынша перспективаларды зерделеуге кірісті Қазіргі уақытта компанияда сутегі энергетикасы бойынша қүзырет орталығын құру мәселесі пысықталуда.

Іске асыру үшін Air Liquide компаниясымен меморандумға қол қойылған сутегі ұтқырлығы жобасы компания кәсіпорындарының бірінде көлікте сутегінің пайдаланылуын тексеруге мүмкіндік береді.

Linde технологиялық компаниясымен Қазақстандағы таза энергетика саласында ынтымақтастық және жобаларды бірлесіп әзірлеу туралы уағдаласты. Ынтымақтастықтың бірінші кезеңі шеңберінде табиғи газды шикізат ретінде («көгілдір» сутегі және «көгілдір» аммиак) және/ немесе судың электролизін («жасыл» немесе «көгілдір» сутегі және «жасыл» немесе «көгілдір» аммиак) пайдалана отырып, сутегі мен аммиакты өндіру мүмкіндігі зерделенетін болады.

«Темен көміртекті даму әлемдік саяси, инвестициялықжәне сауда күн тәртібіне нық енді. Сондықтан біз үшін құзыреттілікті және өз әлеуетімізді арттыру үшін барлық көрсетілген бағыттар бойынша пилоттық жобаларды іске асыру маңызды. Оң нәтижелерге қол жеткізген жағдайда біз оларды «ҚазМұнайГаз» компанияларының бүкіл тобы бойынша масштабтай аламыз», - деп атап өтті Д. Абдулгафаров.