Сарапшылардың пікірі21.12.2022
Шағын масштабты ЖЭК объектілері негізінде микрогенерацияны дамытудың жаңа тренді
Дүйсенбай Турганов, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты
Қазіргі уақытта энергетика ны орталықсыздандырудың әлемдік тренді байқалады. Бұл үрдістің дамуына технологияларды жетілдіру, қаржылық мүмкіндіктер мен түрлі ынталандыру бағдарламаларының қолжетімділігі, сондай-ақ халықтың экология мәселелерінде хабардар болуы ықпал етеді.
Халықаралық энергетикалық агенттіктің мәліметі бойынша, 2018 жылы әлемде үй қондырғыларының (бірлік қуаты 10 кВт-қа дейінгі шатырлы күн қондырғылары)жалпы белгіленген қуаты 58 ГВт* деңгейіне жетті және 2024 жылға қарай бүл көрсеткіш 2,5 есеге артады деп жоспарлануда.
Бірінші кезекте үй шаруашылықтары мен шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің өз мұқтаждарын қамтамасыз ету үшін қолданылатын шағын ауқымды ЖЭК объектілері негізінде бөлінген генерацияны (микрогенерацияны) дамыту елдің энергия қауіпсіздігіне қол жеткізуге Париж келісімі бойынша қабылданған міндеттемелер шеңберінде СО2 шығарындыларын қысқартуға ғана емес, сонымен қатар азаматтардың, әсіресе ауылдық жерлерде тұрғын үйлердегі жайлылық деңгейін жақсартуға ықпал етеді. Сонымен, әр түрлі ЖЭК технологияларын күн панельдерін, гелиоколлекторларды, жылу сорғыларын, сабанмен жүмыс істейтін қазандықтарды (Солтүстік Қазақстан облысында 100-ден астам бірлік сәтті пайдаланылуда) пайдалануға болады.
Мемлекет ЖЭК пайдалануды кеңейтубағытын қабылдап, шығарындыларды азайту жөніндегі халықаралық міндеттемелерді қабылдай отырып, ЖЭК саласындағы салыстырмалы түрде ірі коммерциялық жобаларды дамытуға бағдар алды. Алайда, ЖЭК шағын масштабты объектілерінің секторы іс жүзінде тиісті құқықтық реттеусіз және тиісінше қолдау схемаларынсыз қалды, бүл, бір жағынан, дамы маған реттеуші базамен, екінші жағынан, шағын масштабты объектілерді желіге интеграциялау бөлігінде артық бюрократиялық кедергілермен байланысты.
Коммерциялық және өнеркәсіптік, сондай-ақ үй шаруашылықтарына арналған қондырғылардың орталықтандырылмаған жүйелерінің жалпы белгіленген қуатын арттыру бойынша тұрақты үрдіс қалыптасқаны анық.
Тұтынушылар үшін шағын көлемді жобаларды пайдалану көптеген жағымды нәтижелерге ие екенін атап өткен жөн. Біріншіден, пайдаланған кезде өндірілетін электр энергиясының құны энергия тасымалдаушылардың құнына тәуелді болмайды. Екіншіден, энергияны тұтынуды азайту, нәтижесінде орта жәнеұзақ мерзімді перспективада ресурстарды үнемдеу. Үшіншіден, тұру жайлылығы мен өрт қауіпсіздігін жақсарту.
Осыған байланысты, Мемлекет басшысы 2021 жылғы 26 мамырдағы электр энергетикасы саласын дамыту жөніндегі кеңесте шағын ауқымды ЖЭК секторын дамыту жөнінде тапсырмалар берді. Осы тапсырманы іске асыру үшін мен депутаттық бастаманың негізінде жаңартылатын энергия көздерін, электр энергетикасын және табиғи монополияларды пайдалануды қолдау мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасына түзетулер енгізуге бастамашы болдым.
Заңнамаға осы түзетулер мыналарды көздейді:
• Шағын ауқымды ЖЭКжобасы үғымын енгізу;
• Таза тұтынушыларды энергия өндіруші ұйымдардың қызметін реттейтін нормалардыңәрекетінен босату;
• Шағын ауқымды ЖЭК объектілерін орнату және осындай объектілермен энергия өндіру кезінде таза тұтынушыларға жеке кәсіпкер ретінде тіркелмеуге мүмкіндік беру;
• Атаулы көмек түріндегі қолдау тетігін кеңейту;
• Шағын ауқымды ЖЭК-ті желілерге қосу, өндірілетін электр энергиясын есепке алу, электр энергиясын сатып алу және т.б. бөлігінде таза тұтынушылар мен энергия беруші және энергиямен жабдықтаушы ұйымдар арасындағы өзара қарым-қатынастарды реттеу;
• Уәкілетті мемлекеттік орган мен жергілікті атқарушы органдарға шағын ауқымды ЖЭК қосу және олардың жүмыс істеуіне мониторинг жүргізу мәселелерін реттеу үшін қүзыретберу.
Әрине, электр/жылу энергиясы құнының ағымдағы деңгейінде мұндай жүйелерді пайдалану арнайы қолдау шараларынсыз экономикалық тұрғыдан тиімді емес, бірақ орта мерзімді перспективада бұл жүйелерді қолдану барынша орынды болады.
Осылайша, заңнамалық актілерге ұсынылған өзгерістер жаңартылатын энергия көздерін ел халқы арасында танымал етугежәне оларды кеңінен қолдануға ықпал ететін шағын ауқымды ЖЭК жобалары секторының дамуына ықпал етеді деп санаймын.
Жаңа буын электр станциясы ауаның сығылуына негізделеді
Тәжікстан мамыр айының соңына дейін Орталық Азияның бірыңғай энергожүйесіне қосылады
Қытайда натрий-иондық элементтері бар әлемдегі алғашқы өнеркәсіптік энергия сақтау станциясы іске қосылды
Күн энергиясын сақтау үшін жанартау күлін пайдалану ұсынылды
Күн энергиясының көмегімен 1000°C-ден жоғары температура алынды
Латвияда 115 млн еуро сомасына электромобильдерді зарядтауға арналған үлкен желі салынады
Ember: ЕО-да алғаш рет қазба отынынан электр энергиясын өндіру үлесі 25%-дан төмен болды
Қырғызстан ЖЭК дамытуға 80,2 млн доллар кредит алады
Әлемдегі алғашқы жасанды энергетикалық аралдың құрылысы қарқынды жүріп жатыр
Біз сусыз қаламыз ба? Неліктен Қырғызстанда да су тапшылығы пайда болды?
Ауадан электр энергиясын өндіретін ақуыз талшықтары жасалды
ЕО Қазақстанмен ЖЭК саласында ынтымақтастықты кеңейтуге мүдделі – елші
Магманың өзіне дейін бұрғылау: қауіпті жоспар геотермалдық энергияны аса маңызды сызықтарға шығарады
Ember: ЖЭК 2023 жылы әлемдік электр генерациясының рекордтық 30%-ын қамтамасыз етті
Жердің тереңінен шыққан энергия – Орталық Азия елдерінде геотермалдық энергияны пайдаланудың қандай пайдасы бар?
Климаттың өзгеруіне қарсы күрестің тиімділігі бойынша елдер рейтингінде Қазақстан 67-ден 60-орынды ғана иеленді
Англияда сусыз инновациялық гидроэнергетикалық қойма салынады
Шымкенттің кәріз ағындарын қалай электр энергиясына түрлендіреді
Eurostar 2030 жылға қарай барлық пойыздарды ЖЭК-ке ауыстыруға ниетті
Ресейде нанотехнологиялардың көмегімен күн батареялары жетілдірілді