Тимур Шалабаев, «Qazaq Green» ЖЭК қауымдастығының атқарушы директоры 

Пандемия кезеңі тарих жылнамаларына енеді. Іскерлік белсенділік жанданады, жаңа жобалар мен бастамаларға қызығушылық пайда болады, ақыры шекаралар ашылып, алмасу бағдарламалары қайта басталады. 2022 жылғы мамырда «Qazaq Green» ЖЭК қауымдастығының Атқарушы директоры Тимур Шалабаев «Жаңартылатын энергия көздерін БАҚ-та дамытуды жариялау» тақырыбында АҚШ Конгресі қаржыландыратын қысқа мерзімді кәсіби «Ашық әлем» бағдарламасына қатысты. Сапар аясында қазақстандық делегация Вашингтонда өткен АҚШ Конгресінің халықаралық көшбасшылық жөніндегі кеңсесінің семинарына қатысты, сондай-ақ Нью-Йорк штатының Баффало қаласындағы тұрақты экономиканы дамыту жөніндегі бастамаларымен тереңірек танысуға мүмкіндік алды.

Қазақстандық делегация бағдарламасы үшін локация таңдау кездейсоқ болған жоқ. Баффало қаласы, бүкіл Нью-Йорк штаты сияқты, электр энергетикасын дамытудың үлгісі деп атауға болады.  ХХ ғасырдың басында қала тұрғындары оны «жарық қаласы» деп атай бастады. Мұның екі маңызды себебі болды. Біріншіден, Ниагара сарқырамасында гидроэлектростанцияның салынуына байланысты, ол көп мөлшерде электр энергиясын әкелді. Екіншіден, Буффало электрлендірілген шамдары бар көше пайда болған алғашқы американдық қала болды.

Сонымен қатар, алмасу бағдарламасы барысында өткен көптеген кездесулерде американдық тараптан қатысушылар АҚШ-тағы экологиялық қозғалыс елдің осы аймағынан шыққанын атап өтті. Бұл, ең алдымен, XIX-XX ғасырлардағы аймақтың қарқынды өнеркәсіптік дамуымен байланысты болды. Жергілікті тұрғындардың денсаулығына тікелей әсер еткен және әсер ететін қоршаған ортаның ластануымен байланысты үлкен зардаптар.

Сондықтан, Баффало Халықаралық институты әр түрлі стейкхолдарлармен өте бай бағдарлама ұйымдастырды: Нью-Йорк штатының Энергетикалық басқармасы, Эри аймағының Қоршаған ортаны қорғау және жоспарлау бөлімі, Роберт Мозес ГЭС және Льюистон ГАЭС, Баффало-Торонто қоғамдық медиа корпорациясы, Баффало Университеті және бірнеше қоғамдық үкіметтік емес ұйымдар.

Ашық әлем бағдарламасының қазақстандық делегациясы, Баффало қ., Нью-Йорк штаты

АҚШ және Нью-Йорк штатының энергетикалық жүйесі

2021 жылы Америка Құрама Штаттарындағы электр энергетикасы нысандарында шамамен 4 116 млрд кВтс электр энергиясы өндірілді. Біздің елмен салыстырғанда Қазақстанда 2021 жылы еліміздің электр станцияларында 114,3 млрд кВтс электр энергиясы өндірілді.

Жалпы, АҚШ-та бұл электр энергиясын өндірудің шамамен 38%-ы газ генерациясына, 21,8%-ы көмірге, шамамен 1%-ы мұнай генерациясына тиесілі. Бұл ретте 19%-ға жуығы ядролық энергияға және 20%-ға жуығы жаңартылатын энергия көздеріне тиесілі (оның ішінде ЖЭС – 9,2%; ГЭС – 6,3%; КЭС – 2,8%; БиоЭС – 1,3%; геотермалдық энергетика – 0,4%). АҚШ Энергетикалық ақпарат басқармасының бағалауы бойынша, 2021 жылы қосымша 49 миллиард кВт/сағ электр энергиясын шағын күн фотоэлектрлік жүйелер шығарады (белгіленген қуаты 1 МВт-тан аз). 2020 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша АҚШ-та шамамен 11070 өнеркәсіптік электр станциясында жұмыс істейтін 23 417 электр генераторы болды.

2021 жылы АҚШ-та ресурстардың түрлері бойынша электр энергиясын өндіру (Дереккөз: US Energy Information Administration):

Газ станциялары - 38%

Көмір станциялары - 22%

Атом станциялары - 19%

ЖЭК - 20%

Мұнай станциялары - 1%

Қазіргі уақытта АҚШ-та айнымалы токта электрмен жабдықтаудың екі негізгі желісі бар: Eastern Interconnection  және Western Interconnection. Олардан басқа екі шағын энергия жүйесі бар: Alaska Interconnection (Аляска) және Texas Interconnection (Техас). Eastern, Western және Texas үш электр жүйесі бір-бірімен тұрақты ток қосылыстары арқылы байланысады, бұл электр энергиясын Америка Құрама Штаттары, Канада және Мексикаға жеткізуге мүмкіндік береді.

2021 жылы АҚШ-тың электр энергетикасы секторының көміртегі қос тотығының (CO2) шығарындылары 1 551 миллион метрикалық тоннаны (млн т) немесе 4 872 (млн т) мөлшерінде АҚШ-тағы энергиямен байланысты CO2 шығарындыларының жалпы көлемінің шамамен 32%-ын құрады. Көмір станцияларына 59%, газ станцияларына – 40%, мұнай станцияларына – 1% келеді.

2012 жылдан бастап табиғи газ, ядролық энергия және гидроэнергетика бірге Нью-Йорк штатының өнеркәсіптік масштабында (1 мегаватт және одан жоғары) оннан астам таза электр энергиясын өндіруді қамтамасыз етті. Жел, биомасса және күн энергиясы сияқты гидроэлектрлік емес жаңартылатын ресурстар қалған энергия ресурстарының көп бөлігін қамтамасыз етеді.

2019 жылы Нью-Йорк штаты 2040 жылға қарай жаңартылатын көздерден де, ядролық энергиядан да көміртексіз электр энергиясына 100% көшу үшін өзінің таза энергия стандарттарын қайта қарады.

2022 жылғы ақпанда электр энергиясын өндіру бойынша деректердің қорытындысы бойынша Нью-Йорк штатында электр энергиясын өндірудің 45%-ы газ генерациясына, 23%-ы су электр станциялары мен АЭС-ке, 8%-ға жуығы электр энергиясына және 1%-ға жуығы мұнай станцияларына тиесілі. 2019 жылы Нью-Йорк штаттар арасында табиғи газдың алтыншы тұтынушысы болды. Бүгінгі таңда штаттың бес үй шаруашылығының үшеуі үйлерді жылыту үшін табиғи газды пайдаланады.

Жалпы мемлекеттің энергия жүйесінде атом энергетикасының үлесі қысқаруда. 2019 жылы АЭС Нью-Йорк штатының электр энергиясын өндірудің 34%-ын құрады. Бұл 2021 жылы штаттың төрт атом электр станциясының бірі - Индиан-Пойнттың жабылуына байланысты.

2022 жылғы ақпан айының соңында Нью-Йорк штатында электр энергиясын өндіру (Дереккөз: US Energy Information Administration):

Мұнай станциялары - 1%

Газ станциялары - 45%

Атом станциялары - 23%

Гидроэлектрстанциялар - 23%

ЖЭК - 8%

Көмір Нью-Йорк штатының электр энергиясын өндірудің шағын көзі болды. Осыдан жиырма жыл бұрын штаттың алтыдан бір бөлігін өндіретін көмір өндірісі 2020 жылы Онтарио көлінің жағасында орналасқан штаттың соңғы көмір электр станциясы жабылған кезде Нью-Йорк штатының электр энергиясының тек 0,1%-ын қамтамасыз етті.

АҚШ-тағы жаңартылатын энергетика және Нью-Йорк штатының жоспарлары

Соңғы жылдары гидроэнергетикадан басқа көздерден жаңартылатын электр энергиясын өндіру тұрақты түрде өсті, негізінен жел мен күн энергиясын өндіретін қуаттардың қосылуына байланысты. 2014 жылдан бастап гидроэнергетикаға қатысы жоқ өнеркәсіптік ауқымдағы жаңартылатын көздерден электр энергиясын өндірудің жалпы жылдық көлемі су электр станцияларындағы электр энергиясын өндірудің жылдық жалпы көлемінен асып түседі.

Америка Құрама Штаттарында өнеркәсіптік көлемдегі электр энергиясын өндіру бойынша жалпы қуаттардағы жел энергиясының үлесі 1990 жылғы 0,2%-дан 2021 жылы шамамен 12%-ға дейін өсті, ал өнеркәсіптік көлемдегі электр энергиясының жалпы жылдық өндірісіндегі оның үлесі 1990 жылғы 1%-дан 2021 жылы шамамен 9%-ға дейін өсті.

АҚШ-тағы электр қуаты мен электр энергиясының салыстырмалы түрде аз үлесіне қарамастан, соңғы жылдары күн электр қуаты мен өндірісі айтарлықтай өсті. Өнеркәсіптік ауқымда күн электр энергиясын өндіру қуаты шамамен 1990 жылғы 314 МВт-тан 2021 жылдың соңында шамамен 61 014 МВт-қа дейін өсті, олардың шамамен 98%-ы күн фотоэлектрлік жүйелеріне, ал 2%-ы күн жылу электр жүйелеріне келді.

АҚШ-та электр энергиясын өндірудің жалпы көлеміндегі күн энергиясының үлесі 2021 жылы 1990 жылғы 0,1%-бен салыстырғанда шамамен 2,8%-ды құрады, ал шағын фотоэлектрлік қондырғылардан электр энергиясын өндіру шамамен 49 млрд кВтс құрады.

АҚШ ЖЭК нысандарының картасы

Дереккөз: U.S. Energy Information Administration

2019 жылы Нью-Йорк штатында «Климаттық көшбасшылық және қоғамдастықты қорғау туралы» Заң қабылданды (Climate Leadership and Community Protection Act). Заң шығарындыларды 2030 жылға қарай 1990 жылмен салыстырғанда 40%-ға, содан кейін 2050 жылға қарай 1990 жылмен салыстырғанда 85%-ға азайту мақсаттарын белгілейді. Шығарындылардың қалған 15%-ы, мысалы, таза нөлдік шығарындыларға жету үшін ауадан көмірқышқыл газын жоятын ағаш отырғызу арқылы өтеледі.

Бұл мақсатқа жетудің негізгі қағидаларының бірі - Нью-Йорк штатындағы энергетикалық ауысу. 2030 жылға қарай Нью-Йорк өзінің электр энергиясының 70%-ын жаңартылатын көздерден алуды жоспарлап отыр, ал 2040 жылға қарай мақсат - мемлекеттің барлық электр энергиясын жел, күн және су энергиясы сияқты көміртексіз көздерден алу.

Сондай-ақ, заңнама 2050 жылға қарай мемлекеттің бүкіл экономикасы ауқымында көміртектің толық нөлдік шығарындысына қол жеткізуді талап етеді. Таза энергия стандартына (Clean Energy Standard) сәйкес штаттың атом электр станциялары нөлдік шығарындылар деңгейі бар ресурстарға сәйкес келеді. Техникалық тұрғыдан барлық көміртегі шығарындыларын жоя алмайтын нысандар 100% көміртегі бейтараптығы мақсатына жету үшін қажет болған жағдайда офсеттер сатып ала алады. Өтемақы жақын маңдағы орман және ауыл шаруашылығы сияқты көміртегі шығарындыларын азайтатын көздерден болуы керек. 2018 жылы Нью-Йорк штатында энергияға байланысты жан басына шаққандағы көмірқышқыл газының шығарындылары елдің кез келген басқа штатына қарағанда төмен болды.

2020 жылы жаңартылатын энергия алғаш рет Нью-Йорк штатындағы атом электр станцияларына қарағанда көп электр энергиясын өндірді. Гидроэнергетика Нью-Йорк штатында таза электр энергиясын өндірудің төрттен бір бөлігін қамтамасыз етті. Жел, биомасса және күн қондырғылары барлық дерлік жаңартылатын мемлекеттік генерацияны қамтамасыз етті. Өнеркәсіптік және кішігірім (1 мегаваттан аз) күн фотоэлектрлік (PV) генераторларының үлесі соңғы онжылдықта айтарлықтай өсті және алғаш рет 2019 жылы биомассадан өндірілген электр энергиясының көлемінен асып түсті.

Нью-Йорк әрдайым елдегі ең ірі гидроэнергетика өндірушілерінің қатарына кіреді және 2020 жылы бұл штат екі штаттан, Вашингтон мен Орегоннан басқа барлық штаттарға қарағанда көп гидроэнергетика өндірді. Роберт Мозес атындағы ГЭС Нью-Йорк гидроэнергетикасының ең көп үлесін өндіреді. Станция - Америка Құрама Штаттарындағы үшінші қуатты дәстүрлі су электр станциясы.

Роберт Мозес атындағы ГЭС (алдыңғы қатарда) және Льюистон ГАЭС (артқы қатарда)

Екі станция да базалық (Роберт Мозес атындағы ГЭС) және маневрлік генерацияның (Льюистон гидроаккумуляциялық электр станциясы) мысалы болып табылады. Льюистон ГАЭС-те 770 га жерде орналасқан су қоймасы бар. Түнде сорғылардың көмегімен электр энергиясына сұраныс төмендеп, тарифтер күндізгіден әлдеқайда төмен болған кезде резевуарды толтыруғаүшін жақын маңдағы Роберт Мозес атындағы ГЭС электр энергиясы қолданылады.  Күндіз жүйелік оператордың бұйрығымен Льюстондық ГАЭС қуаттылығы 240 МВт болатын 12 турбина мемлекеттік энергетикалық жүйеде реттеу үшін резервуардағы суды пайдаланады. Бұл ретте, қуаты 2535 МВт Роберт Мозес атындағы ГЭС іс жүзінде бүкіл мемлекет үшін электр энергиясының негізгі генерациясы ретінде әрекет етеді және электр энергиясына қажеттіліктің 25%-ын жабады. Екі станция өзара байланысты және іс жүзінде жүйеге 2,6 ГВт қуат бере алады.

Жел Нью-Йорктегі таза электр энергиясының екінші жаңартылатын көзі болып табылады. 2020 жылы жел энергиясы Нью-Йорктегі барлық пайдалы генерацияның 4%-ын құрады. 2021 жылғы маусымдағы жағдай бойынша Нью-Йоркте шамамен 24 жел электр станциясында шамамен 2000 мегаватт жел қуаты болды. Мемлекет 2035 жылға қарай 9000 мегаватт оффшорлық жел энергиясын өндіруге өтінім беру процесінде. 2020 жылы Нью-Йоркте 4300 мегаваттан астам оффшорлық жел энергиясы дамыды.

2020 жылы күн энергиясы Нью-Йорк штатында жалпы таза энергия өндірісінің 2,5%-ын қамтамасыз етті, олардың үштен екісі әрқайсысының қуаты 1 МВт-тан аз шағын жүйелерге түсті. Нью-Йорк net metering жүйесі және әр түрлі қаржылық қолдау бағдарламалары арқылы шағын күн қондырғыларын, мысалы, шатырға орнатуды қолдайды. 2020 жылы штат шағын күн энергиясы есебінен электр энергиясын өндіру бойынша елде бесінші орынды иеленді. Штаттағы 240-тан астам өнеркәсіптік күн қондырғыларының көпшілігінде қуаты 20 МВт-тан аз, бірақ қуаты 20 мегаваттан асатын үш ірі күн қондырғысы бар. Олардың барлығы Лонг-Айлендте орналасқан. 2020 жылдың қаңтары мен 2021 жылдың маусымы аралығында Нью-Йорктің күн қуатының төрттен бір бөлігі өнеркәсіптік ауқымда пайдалануға берілді. 2021 жылдың ортасында Нью-Йорк штатында 2700 МВт-қа жуық күн электр станциялары орнатылды. Келесі мақсат - 2023 жылға қарай 3000 мегаватт күн фотоэлектрлік қуатына, 2025 жылға қарай 6000 мегаваттқа жету.

Нью-Йорк штатының тұрақты энергетикалық бастамалары

Алмасу бағдарламасы аясында Облыстық қоршаған орта және жоспарлау департаментімен (Erie County Department of Environment and Planning) кездесу өтті. Жалпы, Баффало қаласы ірі өнеркәсіптік алаң болды деп айтуға болады. XIX ғасырдың аяғынан бастап мұнда ауыр өнеркәсіп дамыды: болат, кокс, химия өнеркәсібі және т.б. Бұған Эри каналын көлік мақсатында пайдалану ықпал етті. Қаланың оңтүстігінде Лакаванна аймағында әлемдегі Bethlehem Steel Plant ең ірі болат құю корпорациясы жұмыс істейтін үлкен өнеркәсіптік алаң болды. 1980 жылдардың басында зауыт жабылды, зауыт астындағы жер, сондай-ақ жақын жердегі қоршаған орта уланды. Сонымен бірге, қаланы кеңейту жергілікті үкіметті осы алаңдарды одан әрі пайдалану туралы шешім қабылдауға итермеледі, өйткені қалпына келтіру және тазарту жергілікті бюджет үшін өте қымбат тұратын еді. Шешім тұрақты даму бағдарламасы аясында табылды - бұрынғы болат өндірісінің орнына ЖЭК аймағын ұйымдастыру туралы шешім қабылданды.

Bethlehem Steel Plant өнеркәсіптік алаңында жел және күн паркі

Қазір мұнда қуаттығы 35 МВт ЖЭС және 8.8 Мвт КЭС салынды. Олар арзан энергия көзін алғандықтан, қазір аймақ билігі арзан жаңартылатын электр энергиясын, ең алдымен, халықтың кедей топтарына сатуды қарастыруда.

Баффало Университетінің тұрақты даму мақсаттарын ұстануы да қызықты. Университетте тұрақты дамуға жауап беретін жеке бөлім бар. Буффало Университеті соңғы үш жыл ішінде көміртегі ізін орташа есеппен 33%-ға қысқартты (көмірқышқыл газының баламасының метрикалық тоннасымен өлшенеді), 671,594,561 киловатт-сағат электр энергиясын жаңартылатын энергия көздеріне ауыстырды. Университеттің тұрақты даму саясатын іске асырудың практикалық мысалдары кампус аумағында 2 күн қондырғысының жобаларын, Буффало қалашығынан тыс 4,5 МВт Steel Winds жобасын іске асыру, «Буффало болашақ жаңартылатын энергиясын оқшаулау» бастамасын іске асыру және ЖЭК станцияларынан көміртегі кредиттері есебінен тұтынылатын электр энергиясының 100% сатып алу болып табылады. Университеттің мақсаты 2030 жылға қарай электр энергиясын 100% ЖЭК есебінен тұтынуға көшу.

Баффало университетінің күн станциясы

Азаматтық қоғамдастық пен қауымдастықтардың белсенділігі

Бағдарлама барысында қоршаған ортаны қорғау, жергілікті қоғамдастықтың мүдделерін қорғау, таза энергетиканы дамыту мәселелерімен белсенді айналысатын бірқатар үкіметтік емес ұйымдармен және қауымдастықтармен кездесулер өтті. Олардың ішінде: Азаматтық қоршаған ортаны қорғау науқаны, ашық Баффало ұйымы, Таза ауа коалициясы, Sierra клубы сияқты ұйымдар болды.

Есте қаларлық кездесулердің бірі Нью-Йорк штатының Эри аймағының таза ауа коалициясының қызметі туралы таныстыру болды. Коалиция өз қызметінің қызықты жағдайларын ұсынды, олардың проблемаларын шешу тәсілдері біз үшін де қызықты болуы мүмкін.

Мәселен, Эри облысында 2016 жылы қуаты 780 МВт болатын Хантли көмір станциясы жабылды. ЖЭО экономикалық себептермен жабылды - көмір энергетикасы қымбат әрі тиімсіз болды. Энергетика және қаржылық талдау институтының (IEEFA) есебіне сәйкес, Хантлидің салық салынғанға дейінгі пайдасы 2008 жылдан 2012 жылға дейін 113 миллион долларға төмендеді, ал жақында зауыт 1 миллион доллар орташа жылдық шығынды көрсетті. Станция аймақтағы ең ірі салық төлеуші болғандықтан, Эри облысы бюджетке үлкен түсімдерден айырылды. Мысалы, 2008-2012 жылдар аралығында Тонаванда қаласында салықтық түсімдердің төмен болуына байланысты 3 жария мектеп жабылды.  Станцияның жабылуы Тонаванда қаласының, Эри округінің және Кенмор Тонаванда округінің салық түсімдерін 6,2 миллион АҚШ долларына азайтты. Аймақ үкіметі мемлекеттік үкіметке жүгінді, ол бюджет тапшылығы мәселесін шешу үшін осы тапшылықты жабатын Қор (Electric Generation Facility Cessation Mitigation Fund) құрды. Қор 2016-2017 жылдарға арналған мемлекеттік бюджет аясында іске қосылды, Нью-Йорк штаты бастапқыда электр станциясының жабылуына байланысты мүлік салығынан табысын жоғалтқан қауымдастықтарға көмектесу үшін 30 миллион доллар бөлді. 2018 жылдың сәуірінде бағдарламаға тағы 24 миллион доллар қосылды, ал қалған бөлігі 56 жылдың қазан айындағы жағдай бойынша 2020 миллион долларды құрады. Бағдарлама парниктік газдар шығарындылары жөніндегі өңірлік бастама шеңберінде округтерге, кенттерге, қалаларға, мектеп округтеріне және ерекше округтерге 7 жыл мерзімге өтемақы беру үшін түсімді пайдаланады.

Хантли көмір электр станциясы, Тонаванда, Нью-Йорк

Осы уақытқа дейін электр станциясының ғимараты мен оған іргелес жатқан барлық аумақтар компанияға тиесілі. Қазір коалиция штатқа өзінің заң шығару құқығын пайдалану және барлық ғимараттар мен аумақтарды жергілікті қоғамдастықтың қажеттіліктері үшін 1 долларға сату туралы мәселені көтерді (заңнама халықтың қажеттіліктері үшін белсенді емес нысандарды алуға мүмкіндік береді). Бұл станция қоршаған ортаны қатты ластап, жергілікті тұрғындар арасында қатерлі ісік ауруының (ми, өңеш, өкпе қатерлі ісігі) көбеюіне себеп болғандықтан, ал адамдар мұнда 1 миль қашықтықта тұрады, барлық тұрғындар азаматтық ұйымдар арқылы меншік иесінің компаниясын өз есебінен станцияны бұзып, экологиялық талаптарға сәйкес аумақты толығымен тазартуға мәжбүрлегісі келеді. Неліктен? Себебі жергілікті бюджет көптеген жылдар бойы денсаулық сақтау және онкологиялық науқастарды емдеу қызметтері үшін төлеген.

Маңызды проблемалардың бірі көмір станциясында жұмыс істейтін адамдарды жұмысқа орналастыру мәселесі болды. Коалиция бұл жұмысқа кәсіптік одақтарды қосты, олардың көмегімен адамдар кәсіподақ қаражаты есебінен қайта оқытылып, жұмысқа орналастырылды. Бұл ретте, осы мақсаттарға мемлекеттік қаржыландыру тартылған жоқ.

Фортистар газ электр станциясымен жағдай қызықты болып көрінді. Қазір станция желідегі күнделікті кестелерді тегістеу үшін маневрлік қуат ретінде жұмыс істейді және теңгерімдеуші қуат болып табылады, яғни ол тек сұранысы ең жоғары сағаттарға қосылады. Станция басшылығы оның кірістерін көбейту және 24/7 режимінде пайда табу үшін табысты арттыру және майнинг фермасын іске қосу туралы шешім қабылдады. Жұмысқа коалиция таза ауа үшін қосылды. Себебі газ энергетикасы ауаны ластайды және жергілікті халықтың ауруларының себебі болып табылады. Олар мемлекеттік деңгейде аудандастыру туралы заңды пайдаланды, оған сәйкес олар Эри аймағында майнинг жұмыстарына тыйым салуға тырысады. Қазір олар осы қызметке 2 жылға мораторий енгізетін заң жобасын дайындады және майнингтің электр энергиясын тұтынуға әсерін, соның салдарынан қоршаған ортаның ластануының күшеюін және жергілікті халықтың денсаулығына әсерін толық зерттеуді талап етеді.

Солтүстік Тонавандтағы Форстистар газ станциясы, Нью-Йорк

Азаматтық белсенділер Дрезден қаласындағы жабық станцияның жағдайын атап өтті, онда бұрынғы көмір станциясы табиғи газды қолдана отырып, криптовалюталар майнингі үшін өз қызметін қайта бастауға тырысты.

Қорытындының орнына

Жалпы Нью-Йорк штатының энергожүйесі Қазақстанда энергетиканы дамытуға жауапты тұлғалар табуға тырысатын ресурстардың ізделетін теңгерімін білдіреді. Экономикалық шындық, көмір генерациясының тиімсіз болуы, газға арзан бағалар көмір станцияларының жабылуына және газ электр энергетикасының дамуына түрткі болды. Сонымен қатар, негізгі генерация ретінде гидроэнергетика мен атом энергетикасының орнықты дамуын атап өту қажет. Осы аяда жаңартылатын энергия көздерін дамытудың өршіл жоспарлары және 2040 жылға қарай мемлекеттің көміртегі бейтараптығы мақсатына жетудің практикалық жоспарлары түсінікті.

Нью-Йорк штатындағы әр түрлі ұйымдардың өкілдері болып табылатын стейкхолдерлермен сөйлесе отырып, жергілікті қоғамдастық үшін маңызды мәселелерді көтеретін азаматтық белсенділік пен үкіметтік емес ұйымдардың зор күшін еріксіз түсінесің. Осының арқасында қарапайым азаматтар мен қауымдастықтар деңгейінде таза энергияны дамытудың мақсаттары мен қажеттілігі туралы түсінік бар. Өз құқықтарын қорғау, қоршаған ортаны, туыстар мен достардың денсаулығын қорғау, табиғатқа жауапкершілікпен өмір сүруді түсіну және таза болашақты нақты көру – қазіргі заманғы және ілгері американдықтардың азаматтық ұстанымының ерекшелігі. «Жарық қаласындағы» тұрақты даму жетістігінің құпиясы дәл осы жерде жасырынған.