QAZAQ GREEN. Agora Energiewende OET, ECOJER және Qazaq Green қауымдастығымен бірлесіп жүргізген «Қазақстанның көмірге тәуелді энергетикалық секторын жаңартылатын көздер арқылы жаңғырту: сын-тегеуріндер, шешімдер мен 2030 жылға дейін және одан әрі сценарийлер» атты жаңа зерттеу Қазақстан өз энергомиксінде әр түрлі жаңартылатын энергия көздерінің үлесін төрт есеге, 2030 жылға қарай 20 пайызға дейін арттыра алатынын, бұл ретте энергия жүйесіне жұмсалатын шығындарды барынша азайта алатынын көрсетеді. Жел мен күн энергиясын қабылдауды жеделдету елге көмірді пайдалануды біртіндеп тоқтатуға және жылуды, көлікті және өнеркәсіпті электрлендіру үшін тұрақты мүмкіндіктер жасауға көмектеседі. 

Арзан жел және күн энергиясын дамыту әлеуетінің арқасында Қазақстан түрлі жаңартылатын энергия көздерінің үлесін 2030 жылға қарай бес пайыздан 20 пайызға дейін арттыра алады, бұл оған 2060 жылға қарай көміртегі бейтараптығы мақсатына жету жолына шығуға көмектеседі.

Agora Energiewende жаңа зерттеуіне сәйкес, жаңартылатын энергияны енгізудің бұл өсуі электр желісінің шығындарын азайту, жеткізілім сенімділігін қамтамасыз ету және көмір өндірісінің үлесін азайту арқылы жүзеге асырылады.

Зерттеу 2030 жылға арналған төрт түрлі сценарийді модельдейді: біреуі Үкіметтің жаңартылатын көздердің үлесін 15 пайызға дейін, ал үшеуі барынша өршіл, әр түрлі жаңартылатын көздердің жоғары үлесін (20 пайызға дейін) және 2030 жылға қарай көмір өндірісінің үлесін 67 пайыздан 45 пайызға дейін қысқартуды болжайды.

Модель көмір өндірісінің қысқаруы жаңартылатын энергия үлесінің өсуімен өтеледі деп болжайды, атап айтқанда, құны жаңа көмір зауыттарының құнының жартысына жуығын құрайтын күн және жел. Барлық сценарийлер демографиялық өсу мен энергияны көп қажет ететін салалардың кеңеюіне байланысты 2030 жылға қарай электр энергиясын өндіру мен тұтынудың айтарлықтай өсуін көздейді.

Қазақстанның энергетикалық жүйесін табысты қайта құру үшін Agora зерттеуінде анықталған негізгі шаралар желіні кеңейту мен нығайтуды, энергия тиімділігін арттыруды және көмірден бас тарту жоспарын әзірлеуді қамтиды. Энергомикстегі жаңартылатын көздер үлесінің артуы жылуды, өндірістік процестерді және көлікті тұрақты электрлендіру үшін де маңызды. Авиация, теңіз тасымалы және цемент өндіру сияқты шығарындылар деңгейі жоғары кейбір салаларда Қазақстанға жаңартылатын сутегіге және электр энергиясының басқа түрлеріне көшу қажет болады.

Қиындықтарға қарамастан түрлендірудің маңызды әлеуеті

Қазақстан экономикасының энергия тиімділігі әлемдегі ең төмен көрсеткіштердің бірі болып табылады; оның ЖІӨ-нің энергия қарқындылығы әлемдік орта деңгейден 50 пайызға жоғары. Ел 4 ГВт-тан астам жаңа көмір электр станцияларын салуды жоспарлап отыр және мұнай экономиканың негізгі секторларының бірі болып табылады. Қазақстанның энергетикалық инфрақұрылымы да жаңғыртуды қажет етеді.

Сонымен қатар, соңғы 30 жылда Қазақстанның энергетикалық нарығы тігінен интеграцияланған монополиядан ішінара ырықтандырылған, көп секторлы жүйеге дейін дамыды. Соңғы онжылдықта елде жаңартылатын энергия көздерінің үлесінің артқаны байқалады. Осылайша, Қазақстанның өңірдің басқа елдері үшін оң үлгі көрсетуге әлеуеті бар.

Желіні кеңейту және нығайту, сондай-ақ энергия тиімділігін арттыру бойынша келісілген және жедел күш-жігер елге ең тиімді генерациялау көздерін таңдап қана қоймай, сонымен қатар шығарындыларды 1990 жылғы деңгейден 15 пайызға төмендетуге бағытталған 2030 жылға арналған климаттық мақсатын орындауға мүмкіндік берер еді, бұл - көміртегі бейтараптығы жолындағы маңызды кезең.

Зерттеу Қазақстанға жылыту, көлік және өнеркәсіп сияқты секторларда электрлендіру және энергия тиімділігін арттыру үшін мүмкіндіктер жасауға мүмкіндік беретін, сол арқылы кең экономика үшін таза энергияға көшуден пайда алатын көмірден жаңартылатын энергия көздеріне көшудің ықтимал жолын көрсетеді.

 Зерттеу 2030 жылға қарай Қазақстанда жаңартылатын энергия көздерінің ландшафты үшін төрт талдамалық сценарийді модельдейді.  Жарияланымды мына жерден тегін жүктеп алуға болады.