QAZAQ GREEN. Швеция 2040 жылға қарай электр энергиясын 100% жаңартылатын энергия көздерінен өндіруді және 2045 жылға қарай парниктік газдар шығарындыларын 0%-ға дейін қысқартуды мақсат етіп қойды, деп хабарлайды EnergyLand.

Бұл жоспарлар Швецияның жаңартылатын энергия нарығы үшін жаңа мүмкіндіктер ашады. COVID-19 пандемиясы кезінде Швеция басқа еуропалық елдерге қарағанда азырақ зардап шекті, өйткені швециялықтар карантин шараларын енгізбестен, эпидемияны шектеусіз өткерді, бұл экономикаға зиянды барынша азайтты. Швеция жылына шамамен 150 терраватт-сағат электр энергиясын тұтынады және пиковый жүктеме кезіндегі жел электр станцияларының үлкен өндірісінің арқасында электрмен жабдықтауда айтарлықтай проблемаларға тап болмайды. Алайда, бұл скандинавиялық елде солтүстіктегі өндірістік нысандардан оңтүстіктегі тұтыну орталықтарына электр энергиясын тасымалдайтын желілік инфрақұрылым жетіспейді. Елде жылу электр станциялары тез арада істен шығарылуда, ал 2030 жылға қарай олардың қуаты 1,8 ГВт-қа дейін төмендейді деп күтілуде, бұл жалпы қуаттың 0,5%-ын құрайды.

Швеция әлі күнге дейін жағалаудағы жел энергиясының барлық әлеуетін толық пайдалана қойған жоқ, дегенмен ол ұзақ жағалау сызығына ие. Қазіргі уақытта билік швед суларында гигаватттық көлемде жел парктерін салу жобалары арқылы осы олқылықтың орнын толтырғысы келеді.

Швеция құрлықтағы жел энергиясы арқасында Еуропадағы ең ірі электр энергиясын нетто-экспорттаушы ел болып табылады және қазіргі таңда құрлықтағы жел энергетикасы бойынша Еуропада бесінші орында. 2024 жылдың соңына қарай елде 14 ГВт қуат болады деп күтілуде. Алайда, швед экономикасының тікелей электрленуі және жаңартылатын сутектен экологиялық таза болат өндіру бойынша алғашқы жобалар Швециядағы электр энергиясына деген сұранысты арттырады. Болашақта 2045 жылға дейін ол екі есе артып, қосымша жаңартылатын энергия көздерін қажет етеді. Осы сәтте жағалаудағы жел энергиясы іске қосылады.

Финляндия мен Норвегия сияқты көршілері сияқты, Швеция жағалаудағы жел энергетикасында артта қалды: елде қазір небәрі 192 МВт орнатылған, 2013 жылдан бері бұл салада ештеңе салынбаған, аукциондар өткізілмеген және мемлекеттік қаржылық қолдау ұсынылмаған. Алайда, швед үкіметінің бірнеше маңызды мәлімдемелері осы онжылдықтың екінші жартысында жағалаудағы жел энергетикасының тез өсу мүмкіндігіне нұсқайды.

Швеция қазірдің өзінде өте жоғары жаңартылатын энергия үлесіне ие. Барлық электр энергиясының 75%-ы жаңартылатын көздерден келеді, оның 38%-ы гидроэнергетикадан, ал 22%-ы желден өндіріледі. Билік қазір қолданыстағы ұзақ мерзімді рұқсат беру процедураларын қысқартуға, жаңа жағалаулық жел аймақтарын анықтауға және электр беру желілеріне қомақты инвестиция салуға уәде берді.

Бұған дейін Швециядағы жағалаудағы жел энергетикасының дамуы негізінен әзірлеушілердің инвестициялық жоспарларына тәуелді болатын. Олар қолайлы орындарды таңдап, жағалаудағы жел электр станцияларын салу, қосу және пайдалану үшін әртүрлі рұқсаттарға өтініш беруі керек еді. Қазір үкімет жағалаудағы жел энергиясы үшін орталықтандырылған жоспарлау жүйесіне көшуді жоспарлап отыр. Швецияның солтүстігіндегі Ботния шығанағында, Балтық теңізінде және Каттегат теңізінің аймағында үш қолайлы аймақ анықталды. Климат және қоршаған орта министрлігі Швецияның энергетикалық агенттігі мен басқа да мүдделі тараптарға қосымша 90 ТВт/сағ қамтамасыз ете алатын аймақтарды анықтауды тапсырды. 2024 жылдың соңына қарай Швецияның теңіз кеңістігін жоспарлау картасы осы аймақтарды ескеріп жаңартылады.

Үкімет жағалаудағы жел энергетикасын дамытуға серпін беріп, желіге қосылу шығындарының бір бөлігін өз мойнына алғысы келеді. Svenska Kraftnät мемлекеттік тасымалдау жүйесінің операторы жалпы қуаты 10 ГВт дейін алты желілік қосылу нүктелерін құруға тапсырма алды. Жағалаудағы жел электр станцияларын әзірлеушілер бұл қосылу нүктелеріне жобаларын қосу үшін ақы төлемейді. Бұл жаңалық: бұған дейін Швециядағы әзірлеушілер өздерінің электр беру желілерін салуға мәжбүр болған. Енді олар өздерінің жел электр станциялары орналасқан жердегі қосылу желісіне және Svenska Kraftnät ұсынған қосылу нүктесі мен олардың станциясы арасындағы байланысқа ғана төлеуі керек.

Қазіргі уақытта 2030 жылға қарай іске қосылуы мүмкін жалпы қуаты 15 ГВт нысандарға рұқсат алу үшін өтінімдер берілген. Жалпы жобалар портфелі түрлі даму кезеңдерінде тұрған қосымша 90 ГВт-ты қамтиды, бірақ олардың көпшілігі 2032 жылға дейін қосылмайды деп күтілуде.

Vattenfall компаниясының швед Kriegers Flak жағалаудағы жаңа жел электр станциясына айналуы мүмкін. Бұл рұқсат алған алғашқы жоба. Vattenfall 640 МВт жел электр станциясы бойынша соңғы инвестициялық шешім қабылдаған жоқ. Нысан Данияның Kriegers Flak алғашқы гибридті жел электр станциясының қасында орналасады, ол Германияның Baltic II жел электр станциясымен қосылған. Бұл Дания мен Германия арасындағы байланысты қамтамасыз етіп, қазба отынды қолданбай өндірілген энергияның екі ел арасында бөлінуіне мүмкіндік береді.

Ең әсерлі жобалық ұсыныстардың бірі – Gotland және Eland аралдарының арасында 5,5 ГВт қуаттылығы бар Aurora жел электр станциясын салу жоспары бар OX2 жобасы. Бұл жоба Швецияның электр энергиясын тұтынудың шамамен 17%-ын қамтамасыз ете алады. OX2 швед Балтық теңізіндегі тағы екі гигаваттық жобалар – Галатея-Гален (1,7 ГВт) және Тритон (1,8 ГВт дейін) жобаларын салуға рұқсат алуға өтініш берді. Iberdrola, SVEA Vind Offshore, Njordr Offshore Wind, wpd, Orsted, RWE және Vattenfall компаниялары да Швецияда түпкі бекітілген жел энергетикасы жобаларын жоспарлап отыр.

Сондай-ақ, өнеркәсіп швед суларында қалқымалы жел турбиналарын салуды көздеуде. Aker Offshore Wind және Hexicon компанияларының бірлескен Freja Offshore кәсіпорны Швецияда қалқымалы жағалаудағы жел электр станцияларын құру жоспарын ілгерілетуде. Компанияның Швецияның оңтүстік суларында жалпы қуаты 8 ГВт болатын төрт қалқымалы жел электр станциялары жобасы бар. Швециядағы ірі қалқымалы жел энергиясы жобаларын жоспарлап отырған басқа компанияларға Simply Blue, Deep Wind Offshore, Njordr Offshore Wind және RWE кіреді.

Кейбір жоспарларда жағалаудағы жел арқылы жаңартылатын сутегі өндіру көзделген. Швеция жасыл болат және қозғалтқыш отындарын өндіруде жетекші рөл атқарады, соның ішінде H2 Green Steel және HYBRIT жобалары бар, олар 2030 жылға дейін іске қосылады деп күтілуде. Vattenfall және Швецияның ең ірі отын компаниясы Preem қазіргі уақытта жағалаудағы желден алынған сутегіні Швецияның батыс жағалауындағы мұнай өңдеу өнеркәсібіне қосуды зерттеуде.