Сұхбат

Cұхбат01.09.2024

Хела Шейхруху: IFC Қазақстанда метан шығарындыларын азайтуға арналған технологиялық шешімдерді ұсынады

Хела Шейхруху: IFC Қазақстанда метан шығарындыларын азайтуға арналған технологиялық шешімдерді ұсынады

«Климаттың өзгеруіне қарсы пікірталастарда метан көбірек танымал көмірқышқыл газының көлеңкесінде қалады. Алайда, метан шығарындыларын айтарлықтай азайту қысқа мерзімде жаһандық жылынуды тежеу және ауа сапасын жақсарту үшін өте маңызды. Метан шығарындыларын азайту жөніндегі жаһандық міндеттемеге қосыла отырып, Қазақстан 2030 жылға қарай осы газ шығарындыларын 30 пайызға қысқартуға міндеттеме алды».

Неліктен метан шығарындыларын азайту соншалықты маңызды және жаһандық даму институттары Қазақстанға климаттың өзгеруіне бейімделуге қалай көмектесе алатыны туралы біз IFC Таяу Шығыс, Орталық Азия, Түркия, Ауғанстан және Пәкістан бойынша өңірлік вице-президенті Хела Шейхрухумен әңгімелестік.

- Хела Шейхруху ханым, метан шығарындыларын азайту неліктен соншалықты маңызды, әсіресе климаттың өзгеруіне қатысты талқылауларда CO2 шығарындыларына басымдық берілгенін ескерсек?

- Мен Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевпен келісемін, метан шығарындыларын азайту — жаһандық жылынуды бәсеңдетудің ең жылдам тәсілі. Метан планетаны қыздыру қабілеті бойынша көмірқышқыл газынан 80 есе күшті, бұл оны климаттың өзгеруінің маңызды факторына айналдырады. Түссіз және иіссіз метан тез және көрінбейтін қауіп болып табылады. Алайда, осыған қарамастан, метан шығарындыларын азайту шаралары жеткіліксіз қаржыландырылады: әлемдік климаттық қаржыландырудың 2%-дан азы осы маңызды проблеманы шешуге бағытталған.

Ауыл шаруашылығы, энергетика және қайта өңдеу — бұл әлемдегі метан шығарындыларының шамамен 60 пайызын өндіретін салалар. Егер елдер дұрыс технологиялық шешімдерді таңдап, жүзеге асырса, бұл салалардағы метан шығарындыларын азайту нақты мүмкіндік болады. IFC мен Қазақстан Үкіметі энергетика секторында осындай бастамаларды жүзеге асыруды талқылап жатқанына қуаныштымын.

- Метан шығарындылары мәселесі Қазақстанда экономикалық және экологиялық жағдайға қалай тікелей әсер етеді?

- Халықаралық энергетикалық агенттіктің мәліметінше, мұнай, газ және көмірді қоса алғанда, энергетикалық сектор метан шығарындыларының антропогендік көздері арасында екінші орында.

Қазақстан үшін — экономикасы мұнай-газ секторына қатты тәуелді мемлекет үшін бұл проблема ерекше өзекті. Қазіргі уақытта ел жан басына шаққандағы парниктік газдар шығарындылары бойынша әлемдегі ең ірі 20 елдің қатарына кіреді, бұл экономика үшін осындай ауқымдағы күтілетін деңгейден асып түседі. Қазақстан өзінің экспорттық әлеуетін дамыта отырып, жақын арада шығарындыларды азайтуды немесе олар үшін қосымша төлемдерді талап ететін ЕО сияқты елдердің өсіп келе жатқан сауда талаптарын ескеруі тиіс.

Өткен жылдың желтоқсан айында метан шығарындыларын азайту жөніндегі жаһандық бастамаға қосыла отырып, сондай-ақ 2060 жылға қарай көміртегі бейтараптығына қол жеткізуге міндеттенген Орталық Азиядағы бірінші ел бола отырып, Қазақстан климаттың өзгеруіне қарсы күресте өзінің табандылығын көрсетеді. Бұл сонымен қатар елдің метан шығарындылары проблемасын шешуге деген ниетін көрсетеді.

Мен Қазақстанның климаттық мақсаттарды іске асыру бойынша өңірде көшбасшы болғанын қалаймын. Қазақстанның үлгісі көрші елдерге табиғат пен адам денсаулығын сақтау, сондай-ақ Орталық Азиядағы экономикалық дамуды қамтамасыз ету үшін үздік тәжірибелерді қабылдауға көмектесе алады.


- 2030 жылға қарай метан шығарындыларын 30 пайызға азайту мақсатына қаншалықты қол жеткізуге болады және оған жету үшін қандай ресурстар қажет?

- 2030 жылға қарай Қазақстан экономикасының түрлі секторларында метан шығарындыларын 30 пайызға қысқарту өршіл, бірақ әбден іске асырылатын міндет болып табылады. Бұл мақсатқа жету үшін Халықаралық энергетикалық агенттіктің бағалауы бойынша кем дегенде 1,4 миллиард АҚШ доллары қажет. Бұл, әрине, инвестициялар арқылы да, донорлармен және қаржы институттарымен ынтымақтастық арқылы да халықаралық серіктестердің қолдауын қажет етеді. IFC де қолдау көрсетуге дайын. Біздің тәжірибемізге сүйене отырып, біз мемлекеттік-жекеменшік әріптестік (МЖӘ) моделі бірлесіп жұмыс істеу мүмкіндіктерінің бірі бола алады деп санаймыз.

Бұған қоса, барлық мүдделі тараптардың – үкіметтің, жеке компаниялардың және азаматтық қоғам ұйымдарының ынтымақтастығы мен қатысуы қажет, онда үкімет метан шығарындыларын азайту үшін саясаттар мен ынталандыруларды әзірлеумен, ал бизнес – нақты шешімдерді іске асырумен айналысады. Табысқа жету үшін серіктестік қажет және IFC осындай серіктестердің бірі болуға дайын.

- Сіздің ойыңызша, IFC Қазақстанға осы проблемаларды шешуге қалай көмектесе алады?

- IFC Қазақстанның мұнай-газ секторындағы метан шығарындыларына алдын ала талдау жүргізді, ол нақты объектілерді, олардың орналасқан жерін есепке алды және біз мұнай-газ секторындағы шығарындыларды азайту үшін елеулі мүмкіндіктерді көріп отырмыз. Біз сондай-ақ Қазақстан үкіметіне мұнай-газ секторындағы метан шығарындыларын өлшеу бағдарламасы үшін технологиялық шешімдерді ұсындық. Бұл мақсатты жүзеге асыру кейбір мемлекеттік қаржыландыруды және жеке капиталды қалыпты инвестициялауды қажет етеді.

Болашақта біз мемлекеттік және жеке секторлардың жоғарыда аталған шығыстарын жабу үшін ресурстарды жұмылдыруға жәрдемдесе отырып, үкіметпен және жеке сектормен өзара іс-қимылды жалғастыруға дайынбыз. IFC еліміздің тұрақты дамуы мен экономикалық өсуіне жәрдемдесу үшін өзінің тәжірибесі мен ресурстарын қолдана отырып, Қазақстанды қолдауға дайын.

- Метан тақырыбынан біраз алыстайық – жақында IFC көршілес Қырғыз Республикасында, атап айтқанда астанасы Бішкекте ғимараттарды жылыту және салқындату үшін жерүсті геотермалдық энергиясын пайдалану жобасы туралы жариялады. Осы технология туралы толығырақ айтып берсеңіз.

- Бұл – өте қызықты технология. Жасанды интеллекттен бастап электромобильдерге дейін бүкіл әлемде климаттық дағдарысты жеңу үшін әр түрлі шешімдер әзірленіп жатқанымен, кейде шешім тікелей қол астында болуы немесе дәл осы жағдайда – тікелей аяқтың астында жатуы мүмкін.

Желілік геотермалдық орталықтандырылған жылумен қамтамасыз ету, ақылға қонымды және кең ауқымды енгізу арқылы қыста тұрақты жылытуды және үлкен қалалық аумақтар үшін жазда салқындатуды, жаңа жұмыс орындары мен бизнес мүмкіндіктерін жасай отырып, жыл бойы қолжетімді таза энергияны қамтамасыз ете алады.

Жердің беткі қабатынан жылуды тұйық жүйедегі жерасты тізбектеріндегі сұйықтық арқылы өткізетін геотермалдық жылу сорғыларын пайдалану арқылы көмірқышқыл газының шығарындыларын айтарлықтай азайтуға және қоршаған ортаны сақтай отырып, таза энергияны қамтамасыз етуге болады.

IFC бүкіл Орталық Азия бойынша аудандық жылумен жабдықтау үшін желілік геотермалдық шешімдерді қолданудың өте перспективалы мүмкіндігін қарастырады. Бұл технология бүкіл әлемде өзін дәлелдеді. Мысалы, Қазақстанда ол айтарлықтай жөндеуді немесе негізінен көмірмен жұмыс істейтін коммуналдық инфрақұрылым жүйесін толық ауыстыруды талап ететін жүйемен алмастырылуы мүмкін. Біз бұл мәселеде ҚР Үкіметі тарапынан қызығушылықты көріп отырмыз және жан-жақты қолдау көрсетуге қуаныштымыз.

 

04.02.2025
Алматыда PowerTech 2025 – көміртексіздендіру және жаңартылатын энергетика бойынша конференция өтеді
04.02.2025
Франция теміржолда күн панельдерін сынауда
04.02.2025
Баку Астанамен және Ташкентпен жасыл энергия бойынша серіктестікті ратификациялады
03.02.2025
Tosyalı түрік металлургиялық компаниясы күн энергетикасына $1 млрд инвестиция салады
03.02.2025
Шағын жел генераторы секторының жаңа дәуірі: G-11 MCS сертификатынан өтті
03.02.2025
Күн энергиясы 2025 жылы АҚШ энергетикасында көшбасшыға айналады
03.02.2025
Дағыстанда ЖЭК-те жұмыс істейтін үш электр станциясы салынады
31.01.2025
 Қара теңіз астындағы кабель: ЕО энергетикалық жобаға €2,3 млрд инвестиция жасауға дайын
31.01.2025
Шымкенттегі мектеп артық күн энергиясын қала тұрғындарына сатады
31.01.2025
The Line: болашақ қаласы сатылы құрылыс кезеңіне көшеді
30.01.2025
БҚО-да күн және жел электр станциялары салынбақ
30.01.2025
Әлемдегі алғашқы 40 МВт қуатты «жел турбиналар қабырғасы» 2029 жылға дейін салынады
29.01.2025
Өзбекстан азаматтары күн энергиясын сату арқылы 1 млн долларға жуық табыс тапты
29.01.2025
Қытайдың энергетикалық жүйесіндегі ЖЭК үлесі 56%-ға жетті
28.01.2025
Ташкентте Қамбар-Ата ГЭС-1 құрылысына қатысты мәселелер талқыланды
28.01.2025
Миллиардер АҚШ-тың Париж келісімінен шығуының салдарын БҰҰ-на өтемек
28.01.2025
Өзбекстанда ғимараттар мен үйлердің шатырларының жартысына күн панельдері орнатылады
28.01.2025
Қырғызстанда ЖЭК жобаларына 4 мың гектар жер жалға берілді
27.01.2025
БҰҰ: 2025 жылы жаңартылатын энергия көздері алғаш рет электр энергиясын өндірудің ең ірі көзіне айналады
27.01.2025
Oxan Energy Эстонияда алғашқы қалқымалы ЖЭС салады