QAZAQ GREEN.  Бүгін «Самұрық-Қазына» қорында Болат Жәмішевтің төрағалығымен Қоғамдық кеңестің ашық отырысы өтті. Басқарушы директор Ернат Бердіғұлов бастаған Қор мен портфельдік компаниялардың басшылығы сарапшылар қауымдастығына жалпы құны 13 триллион теңгеден асатын 18 бастаманы қамтитын «Самұрық-Қазына» қорының басым жобаларының екінші топтамасын ұсынды.

Жобалар Қазақстанның мұнай-газ, энергетика, теміржол және телекоммуникация жүйелерін жедел жаңғыртуға бағытталған және қомақты инвестицияны қажет етеді, ол  бірнеше жылға есептелген және ұзақ мерзімді экономикалық пайда алуды болжайды. «Самұрық-Қазына» қоры стратегиялық холдинг болғандықтан, оларды іске асыруды қолға алуға дайын.

Негізгі бағыттар мен жобалар

18 бастаманың жетеуі электр энергиясын өндіруге қатысты. Осылайша, Екібастұз қаласындағы МАЭС-2-де көмірмен жұмыс істейтін екі жаңа энергия блогы іске қосылады, сондай-ақ таза көмір технологиялары негізінде жаңа МАЭС-3 салынады. Түркістан облысында жаңа газ электр станциясы, ал Алматы облысының Үлкен ауылында жаңа атом электр станциясы құрылады. Сондай-ақ әрқайсысының қуаты 1 ГВт болатын екі ірі жел паркін салу жоспарланып отыр.

Тізімге Атырау маңындағы екі жаңа мұнай-газ өңдеу зауыты да кірді: Қарабатан учаскесінде Теңіз кен орнынан алынған бутан қоспасынан бутадиен және оның туындылары (каучуктар) өндірілетін болады.

Сонымен қатар, өңірде полиэтилен өндіретін зауыт салу жоспарлануда. Сондай-ақ газ саласында Қашаған МӨЗ-дің 2-ші кезеңін іске асыру жоспарланған және «Бейнеу-Бозой-Шымкент» магистральдық газ құбырының екінші желісін салу жоспарланып отыр.

Үш жоба жаңа теміржол желілерін салуға қатысты. ҚХР-дан жаңа шекаралық теміржол өткелін ашу және Бақты-Аягөз жаңа желісін салу жоспарлануда. Дарбаза станциясынан Өзбекстанмен шекараға дейін жаңа теміржол салынады. Алматы теміржол торабын түсіру үшін Алматы маңында жаңа айналма жол салынды.

Екі бастама телекоммуникация саласына қатысты. Қазақстанның ғаламдық интернет-трафикке қосылуын жақсарту үшін Каспий теңізінің түбімен талшықты-оптикалық кабель тартылады. Екінші бастама – елімізде 5G технологиясын енгізу. «Қазақтелеком» тобына кіретін байланыс операторлары 5G желісін тарату үшін радиожиіліктердің аукционына қатысуды жоспарлап отыр.

 Сарапшылар қауымдастығының пікірі

Сарапшылар, саясаткерлер мен қоғам қайраткерлері қатысқан отырыстың қатысушылары басым жобалар тізіміне өз ескертпелері мен ұсыныстарын білдірді. Мәселен, ҚР Парламенті Сенатының Шығыс Қазақстан облысынан сайланған депутаты Ольга Булавкина, «Самұрық-Қазына» қорының Қазақстанның Шығысында Курчатов кентінде АЭС салу жоспарын қайта қозғау ойы бар-жоғына қызығушылығын білдірді. Қордың басқарушы директоры Ернат Бердіғұлов жақын арада мұндай жоспар жоқ екенін, бірақ ұзақ мерзімді перспективада Қор бұл мүмкіндікті Үлкенде АЭС жобасын іске асыру барысына қарай қарастыруы мүмкін екенін айтты.

Қазақстандық миноритарлық акционерлер қауымдастығының (QAMS) басшысы Данияр Темірбаев «Самұрық-Қазынаның» көптеген жобалары әлі де тек декларациялық сипатта, оларды жүзеге асырудың нақты схемасы жоқ деп санайды. Өз кезегінде, Ернат Бердіғұлов Қор қоғам мен сарапшыларға жарияланған бастамаларды жүзеге асырудың толығырақ схемасын ұсынуға дайын екеніне сендірді. Қазіргі уақытта Қор жобаларды іске асыру бойынша егжей-тегжейлі жол карталарын әзірлеуде. Әрбір жоба мен кезең бойынша мерзімдерді, іс-шараларды және жауапты тұлғаларды бекіту жоспарлануда.

Қоғамдық кеңестің төрағасы Болат Жәмішев жобаларға терең үңіле отырып, оларды іске асыру мен қаржыландырудың қадамдық жоспарын белгілеуді ұсынды. Сонымен қатар, жобалардың маңыздылығы жоғары және өмірдің әртүрлі секторлары мен салаларын қамтитындықтан, «Самұрық-Қазына» қоры алдымен барлық аспектілер мен нюанстарды талқылап, барлық сұрақтарға жауап беріп, талқылауды бастауы керек.

Экономист Ораз Жандосов «Самұрық-Қазына» қорының ірі жобаларды іске асыру кезінде серіктестерді, оның ішінде шетелдік серіктестерді қалай таңдайтыны түсініксіз болып қалатыны туралы пікірімен бөлісті. Бұл салада Қор барынша ашықтыққа ұмтылуы керек, – дейді сарапшы. Бұған жауап ретінде Ернат Бердіғұлов шетелдік инвесторларға қарсы талаптардың үлкен тізбесі ұсынылатынын, ал Қазақстан нарығына кірер алдында инвестор да белгілі бір міндеттемелердің орындалуына кепілдік беретінін, сонымен қатар ол өлшемшарттардың толық тізбесіне сай болуы керектігін түсіндірді. Қор, өз кезегінде, инвестициялық заңнаманың барлық талаптарына жауап беретін инвесторлармен жұмыс істеуге дайын.

Жобаларды нақтылауға қатысты мұнай-газ және телекоммуникация секторындағы бірқатар мәселелерді «Самұрық-Қазына» АҚ портфельдік компанияларының өкілдері – салалық тәжірибесі жоғары мамандары  қанағаттандырды.

Пікірлерді ескеріп, жоспарларды аяқтау

Талқылау соңында «Самұрық-Қазына» қорының Қоғамдық кеңесінің төрағасы Болат Жәмішев, алдағы уақытта жобалар жоспарлау мен дайындаудың барлық сатысынан өтуі керек, өмірлік циклдің барлық кезеңдерінде нәтижені болжау керек, реттеуші базаға өзгерістер енгізу туралы ұсыныстар енгізу керек-басқаша айтқанда, одан да жан-жақты және жүйелі түрде қарау қажет деген қорытындыға келді. Қорыта келгенде, кәсіпорындар мен жобалар Қордың портфельдік компанияларының қызметі мен құнына ұзақ мерзімді әсер етіп қана қоймайды, жаңа жұмыс орындарын ашуға мүмкіндік береді, сонымен қатар жүйе құраушы болып табылады және салалардың дамуына және ел экономикасының нығаюына әсер етеді, сондай-ақ инвестициялық ахуалды жақсартуға әсер етеді. Сонымен қатар, жобаларды іске асыру кезінде Қор мұндай жобаларды іске қосудың барлық қағидаттарын ұстануға және сақтауға және жаһандық әрекеттер мен өзгерістерді өзара әрекеттесетін мемлекеттік органдармен үндестіруге тиіс.

Сондай-ақ Болат Жәмішев пікірталас тек теориялық емес, қолданбалы сипатта да болғанын баса айтты. «Қазіргі уақытта бұл жобалар бойынша түпкілікті шешімдер қабылданды деп айтуға әлі ерте. Әзірге хаттамалық нұсқаулар берілді - бұл ең алғашқы және маңызды қадамдар. Бұдан кейін Директорлар кеңесі бірқатар шешімдер қабылдауы тиіс және бүгінгі талқылау Қордың қоғамға барынша ашық болу жөніндегі жаңа стратегиясы аясындағы маңызды қадам болып табылады. Біздің кеңес – қоғамның пікірін, яғни бүгін отырысқа қатысып, сарапшылық пікірімен ашық бөліскендердің пікірін Қор басшылығына жеткізудің өте маңызды арнасы», - деп атап өтті

Қоғамдық кеңес басшысы. Қор өкілдері бірлескен, оның ішінде жауапты портфельдік компаниялар қатысатын талқылауға дайын екендігін мәлімдеді.