QAZAQ GREEN. 2023 жылы жаңартылатын энергетика саласындағы жұмыс орындарының ең жоғары өсуі байқалды - 2022 жылғы 13,7 миллионнан 16,2 миллионға дейін, деп хабарлайды Жаңартылатын энергетика жөніндегі халықаралық агенттік (IRENA) және Халықаралық еңбек ұйымы (ХЕҰ) жақында шығарған жыл сайынғы «Жаңартылатын энергетика және жұмыс орындары - 2024» шолуында. Жыл сайынғы 18%-ға секіру жаңартылатын энергия көздерін өндіретін қуаттардың айтарлықтай өсуін, сондай-ақ жабдық өндірісінің жалғасып жатқан кеңеюін көрсетеді.

Алайда, мұқият қараған кезде, есеп деректері біркелкі емес жаһандық көріністі көрсетеді. Өткен жылы күн және жел энергетикасының жаңа әлемдік қуатының үштен екісі тек Қытайда орнатылды.

Қытай жаңартылатын энергетика саласындағы жұмыс орындарының саны бойынша көш бастап тұр - 7,4 миллион немесе әлемдегі жалпы жұмыс орындарынан 46%. Одан кейін 1,8 миллионмен ЕО, 1,56 миллионмен Бразилия, сондай-ақ АҚШ пен Үндістан келеді, олардың әрқайсысында шамамен 1 миллион жұмыс орны бар.

Соңғы бірнеше жылдағыдай, ең үлкен серпін бүкіл әлем бойынша 7,2 миллион жұмыс орнын қамтамасыз ететін күн фотовольтаикасының (PV) қарқынды дамып келе жатқан секторынан алынды. Оның 4,6 миллионы - фотоэлектрлік қондырғылардың басым өндірушісі және орнатушысы Қытайда. Қытайдың қомақты инвестициясының арқасында Оңтүстік-Шығыс Азия аймақтағы жұмыс орындарын құратын маңызды күн фотоэлектрлік экспорттық орталыққа айналды.

Сұйық биоотын жұмыс орындары бойынша екінші орында, одан кейін гидроэнергетика және жел энергетикасы. Бразилия биоотын рейтингін басқарды, бұл сектордағы әлемдегі 2,8 миллион жұмыс орнының үштен бірі оның үлесіне тиесілі. Өндірістің қарқынды өсуіне байланысты Индонезия екінші орында тұрды, ол әлемдегі барлық биоотын жұмыс орындарының төрттен бірін құрайды.

Даму қарқынының баяулауына байланысты гидроэнергетика жалпы өсу үрдісінен ерекшелік болды және ондағы тікелей жұмыс орындарының саны 2022 жылғы 2,5 миллионнан 2,3 миллионға дейін қысқарды деп есептеледі. Бұл саладағы ең ірі жұмыс берушілер Қытай, Үндістан, Бразилия, Вьетнам және Пәкістан болды.

Жел энергетикасында Қытай мен Еуропа әлі де басым орынға ие. Турбиналарды өндіру мен орнатуда көшбасшы бола отырып, олар сәйкесінше әлемдегі 1,5 миллион жұмыс орнының жалпы санынан 52% және 21% қамтамасыз етті.

Ресурстардың үлкен әлеуетіне қарамастан, Африка әлі де жаңартылатын энергияға жаһандық инвестициялардың аз ғана бөлігін алады, бұл 2023 жылы жаңартылатын энергетика саласында 324 000 жұмыс орнын құруға әкеледі. Африка сияқты сенімді және тұрақты энергияға қол жетімділікке мұқтаж аймақтар үшін, әсіресе шалғай аудандар үшін орталықтандырылмаған жаңартылатын энергетика (ОЖЭК) шешімдері - коммуналдық желілерге қосылмаған автономды жүйелер - қолжетімділік алшақтығын жоюға да, жұмыс орындарын құруға да мүмкіндік береді. Әйелдердің ОЖЭК саласында кәсіпкерлік қызметті бастауына кедергі келтіретін кедергілерді жою сектордың дамуын ынталандыруы мүмкін, бұл жергілікті экономиканың жақсаруына және энергетикалық әділеттіліктің артуына әкеледі.

Географиялық шоғырланудың жоғары дәрежесін мойындай отырып, IRENA бас директоры Франческо Ла Камераның айтуынша: «Энергетикалық ауысу тарихы және оның әлеуметтік-экономикалық артықшылықтары бір немесе екі аймаққа қатысты болмауы керек. Егер біз бәріміз 2030 жылға қарай жаңартылатын энергия көздерін үш есе көбейту туралы ұжымдық уәдемізді орындағымыз келсе, әлем өз ойынын күшейтіп, маргиналды аймақтарды олардың ауысу барысына кедергі келтіретін кедергілерді жоюда қолдауы керек. Халықаралық ынтымақтастықты нығайту жаңартылатын энергетика саласында жұмыс орындарын құрудан әлі пайда көрмеген елдерде саясатты қолдауға және әлеуетті арттыруға көбірек қаржы жұмылдыруы мүмкін».

Энергетикаға көшу процесінде әр түрлі дағдылар мен таланттарға өсіп келе жатқан сұранысты қанағаттандыру үшін саясат жұмыс күші мен гендерлік теңдіктің әртүрлілігін арттыруға бағытталған шараларды қолдауы керек. Жаңартылатын энергетика қызметкерлерінің жалпы санының 32%-ын құрайтын әйелдердің үлесі әлі де тең емес үлесті құрайды, дегенмен жұмыс орындарының саны өсуде. Білім беру мен тренингтер әйелдер, жастар, азшылық және аз қамтылған топтар үшін әр түрлі жұмыс орындарын құруға ықпал етуі өте маңызды.

«Білім беру, дағдылар мен оқытуға инвестициялар қазба отындарын пайдаланатын секторлардағы барлық жұмысшыларды қайта даярлауға, гендерлік және басқа да теңсіздіктерді жоюға және жұмыс күшін таза энергетика саласындағы жаңа функцияларға дайындауға көмектеседі. Бұл жұмысшыларды лайықты жұмысқа орналасу үшін қажетті білім мен дағдылармен қаруландыру және энергетикада әділ және тұрақты ауысуды қамтамасыз ету үшін қажет. Тұрақты ауысу - бұл Париж келісімі бізден талап ететін нәрсе және біз осы Келісімге қол қою арқылы қол жеткізуге міндеттеме алдық», - деп түсіндірді ХЕҰ бас директоры Гилберт Ф. Унгбо.

Жыл сайынғы шолудың бұл 11-ші шығарылымы IRENA-ның жаңартылатын энергия көздеріне негізделген энергияға көшудің әлеуметтік-экономикалық салдары туралы ауқымды аналитикалық жұмысының бөлігі болып табылады. ХЕҰ-мен бірлесіп дайындалған 4-ші басылым болып табылатын бұл басылым әділ және инклюзивті ауысуға қол жеткізу үшін адамдар мен планетаға бағытталған тәсілдің маңыздылығын көрсетеді. Онда ең төменгі шығындармен үш еселену мақсатына тез жету үшін технологиялық инновацияларға деген ұмтылыспен шектелмейтін, бірақ жергілікті жерлерде құндылық құруды бірінші орынға қоятын, лайықты жұмыс орындарын құруды қамтамасыз ететін және жұмысшылар мен қауымдастықтардың энергетикалық ауысуды қалыптастыруға белсенді қатысуына сүйенетін біртұтас саяси жүйені дамытуға шақыру бар. Еңбек саласындағы тәжірибесіне сүйене отырып, ХЕҰ дағдыларға арналған баяндама тарауын дайындауға үлес қосты.

Баяндаманың толық мәтінін мына жерден оқыңыз.