QAZAQ GREEN. Халықаралық еңбек ұйымымен (ХЕҰ) ынтымақтастықта дайындалған IRENA - Renewable energy and jobs: Annual review 2022 («Жаңартылатын энергия және жұмыс орындары: Жыл сайынғы шолу 2022») жарияланымдар сериясының тоғызыншы басылымы бүкіл әлемде жаңартылатын энергетика саласындағы жұмыспен қамту бойынша соңғы бағалауды қамтиды. Зерттеулер мен есептердің кең ауқымы негізінде баяндамада 2021 жылғы жағдай бойынша жаңартылатын энергетика саласындағы жұмыспен қамтудың жаһандық ландшафты қаралады.

Жаңа есеп көптеген дағдарыстарға қарамастан, жаңартылатын энергетика секторындағы жұмыс орындарының өсуін растайды.

«Өткен жылы жаңартылатын энергетика секторы 12,7 миллион жұмыс орнына жетті, бұл COVID-19 пандемиясының ұзаққа созылған әсеріне және өсіп келе жатқан энергетикалық дағдарысқа қарамастан бір жылда 700 000 жаңа жұмыс орнына көп», – делінген жаңа есепте.

Баяндамада ішкі нарық көлемі еңбек және басқа да шығындармен қатар, жаңартылатын энергетика секторында жұмыс орындарын құруға әсер ететін негізгі фактор ретінде аталды. Баяндамада айтылғандай, күн энергетикасы 2021 жылы 4,3 миллион жұмыс орны құрылатын ең жылдам дамып келе жатқан сектор болып табылады, бұл бүкіл әлемдегі жаңартылатын энергия көздерінің қазіргі санының үштен бірінен астамын құрайды.

Есепте климаттың өзгеруіне, COVID-19 пандемиясынан қалпына келуге және жеткізілім тізбегінің бұзылуына қатысты алаңдаушылықтың артып келе жатқанын ескере отырып, елдер жеткізілім тізбегін оқшаулауға және ел ішінде жұмыс орындарын құруға деген қызығушылықтың артып келе жатқаны атап өтіледі.

Жаңартылатын энергия көздері жөніндегі халықаралық агенттіктің (IRENA) бас директоры Франческо Ла Камераның айтуынша, қиындықтарға қарамастан, жаңартылатын энергия секторы өзін жұмыс орындарын құрудың сенімді факторы ретінде көрсетті.

«Менің бүкіл әлемдегі үкіметтерге кеңесім - ұлттық деңгейде жаңартылатын энергия секторындағы лайықты жұмыс орындарын кеңейтуге бағытталған өнеркәсіптік саясатты қабылдау. Ішкі құн тізбегін ынталандыру бизнес үшін мүмкіндіктер және жеке тұлғалар мен жергілікті қауымдастықтар үшін жаңа жұмыс орындарын құрып қана қоймай, жеткізілім тізбегінің сенімділігін нығайтады және жалпы энергетикалық қауіпсіздікті арттырады», – деді ол.

Есеп көрсеткендей, көптеген елдер жаңартылатын энергия көздері саласында жұмыс орындарын құруда. Бұл жұмыс орындарының үштен екісі Азияда. Әлемдегі жұмыс орындарының жалпы санының 42%-ы тек Қытайға, одан кейін Еуропалық Одақ пен Бразилияға - 10%-дан, сондай-ақ АҚШ пен Үндістанға - тиісінше тағы 7%-дан келеді.

Халықаралық еңбек ұйымының Бас директоры Гай Райдер мәлімдегендей, «сандардан басқа, лайықты және нәтижелі жұмыспен қамтамасыз ету үшін жұмыс орындарының сапасы мен жаңартылатын энергетикадағы еңбек жағдайларына көбірек көңіл бөлінуде».

Сонымен қатар, ол әйелдердің жұмыспен қамтылуының өсіп келе жатқан үлесі мақсатты саясат пен оқыту арқылы әйелдердің жаңартылатын энергия көздерімен байланысты мамандықтарға қатысуын едәуір кеңейтуге және сайып келгенде барлығына әділ ауысуға қол жеткізуге болатындығын атап өтті.

«Мен үкіметтерді, кәсіподақтар мен жұмыс берушілер ұйымдарын болашақ жұмыс үшін қажет тұрақты энергетикалық ауысуға берік болуға шақырамын», - деді Райдер.

Баяндамада кейбір елеулі аймақтық және елдік өзгерістер атап өтілген. Мысалы, Оңтүстік-Шығыс Азия елдері күн фотоэлектрлік панельдер өндірісінің ірі орталықтарына және биоотын өндірушілеріне айналды.

Қытай күн фотоэлектрлік панельдердің жетекші өндірушісі және орнатушысы болып табылады және теңіз желіндегі жұмыс орындарының өсіп келе жатқан санын жасайды, ал Үндістан 10 гигаваттан астам теңіз жел қондырғыларын іске қосып, көптеген жұмыс орындарын құрды, дегенмен бұл күн панельдерінің импортына байланысты.

Бүгінгі таңда Еуропа жел энергетикасының әлемдік өндірісінің 40%-ын құрайды, ол жел жабдықтарының ең ірі экспорттаушысы болып табылады және күн фотоэлектрлік панельдерін шығару саласын қалпына келтіруге тырысуда.

Африканың рөлі әлі де шектеулі, бірақ есеп орталықсыздандырылған жаңартылатын энергетикада, әсіресе жергілікті сауданы, ауыл шаруашылығын және басқа да экономикалық қызметті қолдау саласында жұмысқа орналасу мүмкіндіктері артып келе жатқанын көрсетеді.

Солтүстік және Оңтүстік Америкада Мексика жел турбиналарының жетекші жеткізушісі болып табылады. Бразилия биоотын саласындағы ең ірі жұмыс беруші болып қала береді, сонымен қатар жел мен күн қондырғыларында көптеген жұмыс орындарын қосады.

Осы уақытта Америка Құрама Штаттары теңіз жел энергетикасының дамып келе жатқан секторы үшін ішкі өндірістік базаны құра бастады.

Баяндамада әділ ауысуға қол жеткізу үшін жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды кеңейтуді лайықты, жоғары сапалы, жақсы төленетін және әр түрлі жұмыспен қамтамасыз ету үшін қызметкерлерді оқытуды қоса алғанда, кешенді саясат қолдауы керек екендігі баса айтылған.